by Leticia Cox
Όταν μιλάμε για τους Ταλιμπάν, εννοούμε καταπίεση της γυναίκας, υποβάθμιση της θέσης της και του ρόλου της στην κοινωνία. Όταν μιλάμε για τους Ταλιμπάν, εννοούμε ότι οι γυναίκες δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και στην εργασία, αλλά ασχολούνται μόνο με τις δουλειές στο σπίτι και την ανατροφή των παιδιών. Αυτό σημαίνει καταπάτηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων για τις γυναίκες που ζουν με φόβο και χωρίς αξιοπρέπεια.
Η πλειοψηφία στο Αφγανιστάν, μεταξύ αυτών και κάποιοι Ταλιμπάν, δεν πιστεύει πως οι γυναίκες και τα κορίτσια πρέπει να αποκλείονται από την εκπαίδευση, καθώς αυτό θα έχει συνέπειες σ’ όλο το έθνος.
Μετά την ανακοίνωση για την απαγόρευση τους στα πανεπιστήμια, φοιτητές διαμαρτυρήθηκαν για την απόφαση αυτή και πολλοί καθηγητές παραιτήθηκαν.
Μουσουλμανικές χώρες όπως η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία, το Πακιστάν και το Κατάρ εξέφρασαν για την θλίψη τους και προέτρεψαν τους Ταλιμπάν να αναιρέσουν την απόφαση.
”Η απόφαση αυτή δεν βασίζεται στην θρησκεία ή στην κουλτούρα” εξηγεί η 26χρονη Husna Jalal πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών από την Καμπούλ.
Η Jalal έφυγε από το Αφγανιστάν πέρυσι τον Αύγουστο, αφού οι Ταλιμπάν πήραν υπό τον έλεγχό τους την Καμπούλ. Η Jalal εργαζόταν για 4 χρόνια στην Καμπούλ, αφού πήρε το πτυχίο της, αλλά όπως πολλές εργαζόμενες Αφγανές γυναίκες, κατάλαβε ότι θα επιβαλλόταν αυστηρή Σαρία σύντομα, μετά την κατάληψη της χώρας από τους Ταλιμπάν.
”Με στεναχωρεί να βλέπω να παραβιάζονται τα θεμελιώδη δικαιώματα των αδερφών μου. Τις είδα να βγαίνουν στον δρόμο ζητώντας ελευθερία και ισότητα και πώς οι δυνάμεις των Ταλιμπάν διέλυσαν με την βία το πλήθος και καταπάτησαν την ελευθερία του λόγου” λέει η Jalal. ”Άνθρωποι από όλο τον κόσμο χρειάζεται να ενώσουν τις φωνές τους για τις αδερφές μου, οι Ταλιμπάν μας έχουν καταστρέψει όλες τις ελπίδες”.
Οι Ταλιμπάν, γνωστοί ως Ταλίμπ, που ήθελαν να τελειώσουν τους πολέμαρχους στο Αφγανιστάν με την αυστηρότερη επιβολή Σαρίας από το 1996 κατέλαβαν την χώρα το Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν δια της βίας το 2021.
Εδώ και δεκαετίες η Σαρία είναι ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα θέματα παγκοσμίως. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) έχει κρίνει αρκετές υποθέσεις σχετικά με την Σαρία τονίζοντας ότι ”η Σαρία έρχεται σε αντίθεση με θεμελιώδεις αρχές της δημοκρατίας”. Μερικές παραδοσιακές πρακτικές οδηγούν στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ειδικά στις γυναίκες και στο δικαίωμά τους στην παιδεία.
Όταν ήρθαν οι Ταλιμπάν, κατάργησαν το υπουργείο για την Γυναίκα. Οι γυναίκες σταδιακά απομακρύνθηκαν από τις οθόνες της τηλεόρασης. Δεκάδες χιλιάδες γυναίκες από διάφορα μαγαζιά κατέληξαν στην ανεργία. Απαγορεύτηκε να απομακρύνονται από το σπίτι τους σε απόσταση 72 χιλιομέτρων χωρίς να συνοδεύονται από κάποιον συγγενή τους. Οι γυναίκες εξαφανίστηκαν από την κοινωνική ζωή. Οι υπηρεσίες υγείας είναι για αυτές περιορισμένες, οι ευκαιρίες στην εργασία είναι περιορισμένες και έχασαν το δικαίωμα στην παιδεία.
Η πρόσφατη ανακοίνωση των Ταλιμπάν να απαγορεύσουν μέχρι νεωτέρας τις γυναίκες από τα πανεπιστήμια της χώρας είναι μια κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους, όπως ορίζουν διάφορες συμβάσεις παγκοσμίως.
”Το Ισλάμ το αναφέρει ρητά. Το Ισλάμ προτρέπει άνδρες και γυναίκες να αναζητήσουν την γνώση. Όσο για το Κοράνι που αναφέρεται στους ανθρώπους, συμβουλεύει άνδρες και γυναίκες ν’ αποκτήσουν την γνώση, να βρουν την αλήθεια, ν’ αναπτυχθούν και να γίνουν τέλειοι άνθρωποι” δήλωσε ο κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στην Ισλαμική Θεολογία Δρ Ali Unsal σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Broken Chalk.
O Δρ. Ali Unsal είναι ένας έμπειρος συγγραφέας, ερευνητής, δάσκαλος και ιεροκήρυκας με γνώσεις στην Ισλαμική Θεολογία και στο Ισλαμικό Δίκαιο. Ο Δρ. Unsal ολοκλήρωσε την διδακτορική του μελέτη στην Ισλαμική Θεολογία και τις μεταπτυχιακές και προπτυχιακές του σπουδές στην Τουρκία. Έχει ζήσει αρκετά χρόνια στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου εμπλούτισε τις ακαδημαϊκές και επαγγελματικές του γνώσεις, καθώς ήρθε σε επαφή με Μουσουλμάνους και μη μέσω σεμιναρίων, εργαστηρίων, συμβουλευτικής, υπηρεσιών σε τοπική κοινότητα και ακαδημαϊκών κειμένων. Ήταν επικεφαλής του Ινστιτούτου Ισλαμικών και Τουρκικών Σπουδών στο Fairfax στη Βιρτζίνια.
Ο Δρ. Unsal διοργανώνει πάνελ, σεμινάρια και συζητήσεις με ακαδημαϊκούς από διαφόρες χώρες και μιλάει άπταιστα Αγγλικά, Τουρκικά, Αραβικά, Μπαχάσα την γλώσσα της Ινδονησίας και Ταταρικά.
Σύμφωνα με τον Δρ. Unsal, ο Μωάμεθ ενθαρρύνει την εκπαίδευση και την ανατροφή των κοριτσιών, τα οποία ειδικά έχουν δεχθεί πολύ μίσος και έχουν χάσει την πραγματική τους θέση μέσα στην ιστορία. Για παράδειγμα, ένα από τα Χαντίθ αναφέρει: ”Μ’ αυτόν που αναθρέφει δύο κορίτσια μέχρι να ενηλικιωθούν είμαστε μαζί του μέχρι την Ημέρα της Κρίσης” εξηγεί ο Δρ. Unsal.
Η Αΐσα, σύζυγος του Μωμάμεθ, ήταν εξέχουσα προσωπικότητά στην κοινωνία της. Καθένας ερχόταν και μάθαινε από αυτήν ό,τι χρειαζόταν. Στην ιστορία του Ισλάμ οι γυναίκες κατείχαν μια σημαντική θέση στην επιστημονική και πολιτιστική ζωή. Συνεχίζοντας την εκπαίδευση σε μια ανεπίσημη δομή στον ισλαμικό κόσμο και κοντά σ’ έναν δάσκαλο παρά στο σχολείο ήταν πιο εύκολο για τις γυναίκες να διδαχθούν από κάποιον λόγιο στον κοντινό τους κύκλο. Ανάμεσα στους δασκάλους του Taceddin es-Subki, ενός από τους μεγάλους λόγιους του Ισλάμ, που άκουσε και έμαθε Χαντίθ, αναφέρονται 19 γυναίκες. Ο Suyuti έμαθε Χαντίθ από 33, ο Ibn-i Hacer 53 και ο Ibn-i Asakir 80 γυναίκες” δήλωσε ο Δρ. Unsal.
Πέρυσι στις 24 Αυγούστου οι υπουργοί Εξωτερικών των χωρών στην σύνοδο G7 προέτρεψαν τους Ταλιμπάν ν’ άρουν τις απαγορεύσεις στην εκπαίδευση των γυναικών προειδοποιώντας ότι ”οι διακρίσεις βάσει φύλου μπορεί να οδηγήσουν σε έγκλημα κατά της ανθρωπότητας που διώκεται”.
Αρκετά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν πως οι δυνάμεις των Ταλιμπάν έξω από τα πανεπιστήμια στην Καμπούλ, μετά την απαγόρευση, δεν επέτρεπαν στις γυναίκες την είσοδο στα πανεπιστήμια, ενώ άφηναν τους άνδρες να εισέλθουν.
Ο υπουργός Παιδείας, Nida Mohammad Nadim, πρώην κυβερνήτης, αρχηγός της αστυνομίας και στρατιωτικός ήταν κατά της εκπαίδευσης των γυναικών λέγοντας ότι έρχεται σε αντίθεση με τις αξίες του Ισλάμ και του Αφγανιστάν.
”Κατά την γνώμη μου δεν έχει να κάνει με το Ισλάμ” τονίζει ο Δρ. Unsal. ”Δεν συμφωνεί καθόλου με τις παραδόσεις των Παστούν. Σύμφωνα μ’ αυτές, μια γυναίκα πρέπει να μένει μόνο στο σπίτι, να μαγειρεύει, να γεννάει παιδιά και να μην βγαίνει έξω, αν δεν χρειάζεται. Αυτό δεν έχει να κάνει με το Ισλάμ. Η σύζυγος του Προφήτη, Χατιτζέ, ήταν μεγάλη επιχειρηματίας. Οι γυναίκες συμμετείχαν σ’ όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής. Στην αγορά, στο τζαμί. O Hz Omer διόρισε μια γυναίκα ονόματι Sifa ως υπεύθυνη να επιβλέπει το μπαζάρ”.
Ο υπουργός Nadim είπε επίσης στα μέσα πως η απαγόρευση είναι απαραίτητη για πολλούς λόγους: αποφεύγεται η επαφή των δύο φύλων στα πανεπιστήμια, οι γυναίκες δεν συμμορφώνονται με τον ενδυματολογικό κώδικα, οι φοιτήτριες πηγαίνουν σ’ άλλες επαρχίες και δεν ζουν με τις οικογένειές τους και οι σπουδές με συγκεκριμένο αντικείμενο και μαθήματα παραβιάζουν τις αρχές του Ισλάμ. Αυτοί οι λόγοι δεν φαίνεται να πείθουν την κοινή γνώμη.
Γιατί οι Ταλιμπάν περιόρισαν την εκπαίδευση των γυναικών; Το Ισλάμ δεν απαγορεύει την εκπαίδευση των γυναικών, άρα γιατί το έκαναν;
”Κατά την γνώμη μου, δύο είναι οι λόγοι” εξηγεί ο Δρ. Unsal. ”Δεν έχουν εμπειρία στην διακυβέρνηση της χώρας. Δεν μπορούν να αφουγκραστούν σωστά την κοινωνία. Έχουν ακόμα τη νοοτροπία της φυλής τους. Γι’ αυτό κάνουν λάθη και δεν μπορούν να αγκαλιάσουν τους πάντες στην κοινωνία.
Το δεύτερο είναι πως διακατέχονται από άγνοια. Ερμηνεύουν το Ισλάμ βάσει της φυλετικής τους παράδοσης. Δυστυχώς, αυτό έρχεται σ’ αντίθεση με την οικουμενικότητα του Ισλάμ και απέχει πολύ από τις ανάγκες της εποχής μας. Ενεργούν, λοιπόν, με βάση μια ακραία και περιθωριακή ερμηνεία.
Σ’ όλη την χώρα οι Ταλιμπάν έχουν απαγορεύσει τα κορίτσια από το σχολείο μετά την έκτη τάξη, εμπόδισαν τις γυναίκες από την εργασία και τις υποχρέωσαν να φορούν μπούργκα από πάνω μέχρι κάτω σε δημόσιους χώρους. Οι γυναίκες επίσης δεν επιτρέπονται στα πάρκα και στα γυμναστήρια.
Πολλά νέα κορίτσια τραυματίστηκαν, όταν κρατήθηκαν. Μερικές οικογένειες είπαν στα μέσα πως οι κόρες τους έκλαιγαν και δεν μπορούσαν να ησυχάσουν. Νέοι άνθρωποι και οι οικογένειές τους ανησυχούν για το μέλλον τους” δήλωσε ο δρ. Unsal.
”Οι αδερφές μας, οι άνδρες έχουν τα ίδια δικαιώματα, θα ωφεληθούν από τα δικαιώματα, φυσικά μέσα στα πλαίσια που έχουμε ορίσει” ανέφερε ο εκπρόσωπος των Ταλιμπάν Zabihullah Mujahid. Παρά τις αρχικές υποσχέσεις για μια πιο μετριασμένη Σαρία ως προς τα δικαιώματα των γυναικών, εφάρμοσαν την δική τους ερμηνεία για το δίκαιο του Ισλάμ/Σαρία, από τότε που πήραν τον έλεγχο του Αύγουστο του 2021 και η συνέχεια απέδειξε πως οι Ταλιμπάν παραβίασαν τα δικαιώματα των γυναικών”.
Επομένως πώς μπορεί η διεθνής κοινότητα να βοηθήσει τις γυναίκες στο Αφγανιστάν;
”Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να σταματήσει να χρηματοδοτεί επιχειρήσεις των Ταλιμπάν. Τα παιδιά από τις οικογένειες των Ταλιμπάν πρέπει να γυρίσουν πίσω στο Αφγανιστάν να σπουδάσουν εκεί, όχι στο εξωτερικό”, λέει η Jalal.
”Οι χορηγίες από το εξωτερικό πρέπει να βρεθούν και μέσω αυτών να ασκήσουν πίεση στους Ταλιμπάν, με διπλωματικές, οικονομικές κυρώσεις, βοήθεια, πολιτική πίεση και οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Πρέπει να το κάνουν αυτό, ώστε να πετύχουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις για τα δικαιώματα των γυναικών που θα έχουν νόημα για τις γυναίκες και τα κορίτσια και θα μπορούν να υποστούν έλεγχο” προσθέτει η Jalal.
Σύμφωνα με τον δρ. Unsal, οι κυρώσεις για τις χορηγίες από το εξωτερικό ίσως δεν έχουν αποτέλεσμα. Οι Ταλιμπάν είναι σκληροί. Αυτό που θα μπορούσε να γίνει είναι οι κοινωνίες των Μουσουλμάνων, όπως ο Οργανισμός Ισλαμικής Διάσκεψης ή η Οργάνωση Ισλαμικής Συνεργασίας ή κοινότητες μουσουλμάνων να συνεργαστούν με οργανώσεις για τ’ ανθρώπινα δικαιώματα, ώστε να είναι καλύτερο το αποτέλεσμα.
Οι Ταλιμπάν ενοχλούνται από την κριτική για τις αποφάσεις τους στην κοινωνία και το αίτημα να διορθώσουν τα λάθη τους. Γι’ αυτό, λένε: ”Μην ανακατεύεστε στις εσωτερικές μας υποθέσεις”.
Κάποια διεθνή πανεπιστήμια ή οργανώσεις μπορεί να προσφέρουν ευκαιρίες εκπαίδευσης και δωρεάν διαλέξεις, μαθήματα και διπλώματα.
Κάτι άλλο είναι ότι μερικές χώρες, με τις οποίες οι Ταλιμπάν, όχι από τον Δυτικό κόσμο αλλά από τον Ισλαμικό, μπορούν να συνεργαστούν μπορούν να βοηθήσουν να πέσουν οι τόνοι μέσω των πνευματικών ανθρώπων τους” προτείνει ο δρ. Unsal.
”Οι γυναίκες στο Αφγανιστάν έχουν κουραστεί από τα λόγια και να δημοσιοποιούν τις ιστορίες τους στον ξένο Τύπο και στις οργανώσεις. Νιώθουν πως κανείς δεν θα βοηθήσει ή δεν μπορεί να βοηθήσει” λέει η Jalal.
Η εκπαίδευση είναι ένα διεθνώς αναγνωρισμένο ανθρώπινο δικαίωμα απαραίτητο για την οικονομική ανάπτυξη του Αφγανιστάν και την σταθερότητα. Οι Ταλιμπάν είναι υποχρεωμένοι με βάση το διεθνές δίκαιο και την Παγκόσμια Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να σεβαστούν απόλυτα τα δικαιώματα των γυναικών. Το Αφγανιστάν υπέγραψε την σύμβαση για την εξάλειψη όλων των μορφών διάκρισης κατά των γυναικών (CEDAW) το 2003.
Οι Ταλιμπάν δεσμεύονται από τις υποχρεώσεις του Αφγανιστάν με βάση αυτή την σύμβαση που μεταξύ άλλων αναφέρει πως με όλα τα κατάλληλα μέτρα και χωρίς καθυστέρηση πρέπει να εφαρμόσουν μια πολιτική που να εξαλείφει τις διακρίσεις κατά των γυναικών.
Οι γυναίκες τώρα χρειάζονται έναν άνδρα συνοδό, όταν ταξιδεύουν περισσότερο από 48 μίλια ή για βασικές δραστηριότητες, όπως να μπουν σ’ ένα κυβερνητικό κτήριο, να επισκεφθούν τον ιατρό ή να πάρουν ένα ταξί. Έχουν αποκλειστεί από όλα τα επαγγέλματα εκτός από τα ιατρικά και μέχρι την Τετάρτη, από την διδασκαλία. Οι γυναίκες επίσης δεν μπορούν να επισκέπτονται τα δημόσια πάρκα.
Η απαγόρευση των Ταλιμπάν στις γυναίκες και στα κορίτσια για την εκπαίδευση τις καταδίκασε οριστικά σ’ ένα ζοφερό μέλλον χωρίς ευκαιρίες.
”Το μισό της κοινωνίας αποτελείται από άνδρες και το άλλο μισό από γυναίκες. Επομένως, τα κορίτσια έχουν το ίδιο δικαίωμα στην εκπαίδευση με τα αγόρια. Υπάρχουν ζωτικοί ρόλοι που μπορούν να παίξουν οι γυναίκες σ’ όλες τις πτυχές της ζωής. Σε κάποια επαγγέλματα μπορεί να είναι καλύτερες από τους άνδρες”. Η απόφαση του υπουργείου Παιδείας του Αφγανιστάν, όπως λέει ο δρ. Unsal, είναι μια κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μια κακοτυχία για το Αφγανιστάν.
Η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είναι ένας ακρογωνιαίος λίθος στην ιστορία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Συντάχθηκε από εκπροσώπους με διαφορετικό νομικό και πολιτιστικό υπόβαθρο από όλα τα μέρη του κόσμου και υιοθετήθηκε από την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στο Παρίσι στις 10 Δεκεμβρίου 1948 (απόφαση Γενικής Συνέλευσης 217Α) ως ένα πρότυπο για όλους τους ανθρώπους και τα έθνη. Έθεσε για πρώτη φορά τα θεμελιώδη δικαιώματα που προστατεύονται παγκοσμίως και μεταφράστηκε σε περισσότερες από 500 γλώσσες. Η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είναι ευρέως αναγνωρισμένη και έχει εμπνεύσει για την υιοθέτηση άλλων 7 συμβάσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα που εφαρμόζονται σήμερα επί μονίμου βάσεως σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο (όλες περιέχουν αναφορά στους προλόγους τους).
Πηγές:
https://en.wikipedia.org/wiki/War_in_Afghanistan_(2001–2021)
https://www.pbs.org/newshour/world/talibans-higher-education-minister-defends-ban-on-women-from-universities
https://www.ohchr.org/en/countries/afghanistan
https://www.pbs.org/newshour/world/afghan-women-weep-over-university-ban-as-taliban-begin-enforcement
https://www.bbc.com/news/world-south-asia-11451718
https://www.theguardian.com/global-development/2022/mar/10/robbed-of-hope-afghan-girls-denied-an-education-struggle-with-depression
https://amp.cnn.com/cnn/2021/12/03/asia/afghanistan-taliban-decree-womens-rights-intl/index.html
https://edition.cnn.com/2022/12/20/asia/taliban-bans-women-university-education-intl/index.html
https://www.right-to-education.org/page/campaign
https://www.unesco.org/en/education/right-education/campaign
https://www.hrw.org/news/2021/09/02/how-international-community-can-protect-afghan-women-and-girls
Translated by Alexia Kapsabeli/Αλεξία Καψαμπέλη from the original Taliban’s wicked abolition of women’s rights in Afghanistan.