Een boek review van het book ‘het leven van Halime Gülsu: de hemelse docent vermoord in de gevangenis (2022)’.
Door Vivien Kretz
Hoe kunnen gevangenen niet ter dood worden veroordeeld, maar toch vermoord worden?
Hoe betalen burgers voor hun leven? Vragen als deze komen op wanneer je over het lot van Halime Gülsu nadenkt.
Geschreven door Zeynep Kayadelen en gepubliceerd door de Amerikaanse mensenrechtenorganisatie Advocates of Silenced Turkey (AST), is het boek getiteld “Halime Gülsu: De hemelse docent vermoord in de gevangenis” gebaseerd op de verhalen van Gülsu’s celgenoten die getuige waren van haar laatste momenten en van haar vrienden en familie. Ze stierf als gevangene in de provincie Mersin in Turkije als gevolg van onvoldoende toegang tot medische hulp.
Halime Gülsu’s verhaal is gereconstrueerd door Advocates of Silenced Turkey (AST), een Turkse NGO. Auteur Zeynep Kayadelen leidt haar werk in met een voorwoord: “Wij zijn vele malen gestorven” (Kayadelen 2022, 9). De hopeloosheid schemert door in haar woorden. Ze draagt dit boek op aan alle mensen die een pijnlijke dood hebben geleden terwijl zij vochten voor een zaak waar ze om gaven.
In haar ontroerende roman beschrijft Kayadelen het trieste lot van Halime Gülsu, een toegewijde docent die in Turkije les gaf en deel uitmaakte van de Hizmet-beweging. Deze beweging wordt beïnvloed door de ideeën en doelen van geleerde Fethullah Gülen. De Hizmet-beweging streeft naar een vrijer, rechtvaardiger en duurzamer Turkije.
Gülsu was een zeer toegewijde docent. Ze gaf les aan haar studenten tijdens haar werkuren en steunde hen toen velen van hen werden vervolgd door het Turkse regime.
Het regime van Turkije werkte tegen degenen die geassocieerd waren met Hizmet en degenen die deel uitmaakten van de beweging. Gülsu en de meeste van haar vrienden verkeerden in een moeilijke situatie. Ze voelde zich voortdurend in de gaten gehouden. Ze wist dat het regime achter haar aan zat en dat ze het niet goed met haar voorhadden. Kayadelen beschreef het als: “Als hun onderdrukking een vuur was, dan was hun vijandigheid de wind die het aanwakkerde.” Toch weigerde Gülsu toe te geven en sloeg ze de kans om het land te verlaten af. Een groot deel van haar familie woonde in Canada, dus ze kon vaak naar het buitenland gaan om haar familie te zien. Ze was echter een zeer trotse Turkse burger en koos ervoor om te blijven en zichzelf te verdedigen tegen het regime. Er wordt meerdere keren in het boek benadrukt dat ze zichzelf zag als een burger van Turkije en ervoor koos om te strijden voor een veelbelovende toekomst voor haar land. De leiders van het regime waren het daar echter niet mee eens.
Op 20 februari 2018 werd Gülsu gearresteerd omdat ze deel uitmaakte van de Hizmet-beweging. Haar arrestatie overviel haar. Gülsu wist dat ze in de gaten werd gehouden, maar verwchtte niet dat ze gerarresteerd en opgesloten zou worden.
Nadat het Anti-Terror Special Forces-team van Mersin haar hele appartement had doorzocht en alles overhoop had gehaald, werd ze gehandboeid en naar de Tarsus-gevangenis gebracht.
Gülsu was niet gezond. Ze leed aan chronische lupus erythematosus, een auto-immuunziekte, en had dagelijks en wekelijks medicatie nodig voor haar ziekte.
Toen de Turkse autoriteiten de docent uit haar huis rukten, pakte ze snel haar dagelijkse medicatie en medische dossiers om mee te nemen. Helaas vergat Gülsu haar wekelijkse medicijnen mee te nemen tijdens haar arrestatie.
Eenmaal in de gevangenis vroeg Gülsu om haar medische documenten, waarin stond dat ze ziek was en haar wekelijkse medicatie en medische hulp nodig had, maar haar medische dossiers waren nergens te vinden. Gülsu bevond zich in een angstaanjagende en levensbedreigende situatie.
Ze werd in een overvolle cel geplaatst met andere vrouwen. De cel was bedoeld voor tien mensen met tien bedden, maar toen ze de cel in ging, was het al dubbel bezet.
Sommige gevangenen hadden baby’s, maar die werden van hen afgenomen. Vrouwelijke gevangenen werden gedwongen hun jonge kinderen naar huis te sturen omdat ze niet voor hen konden zorgen in de gevangenis.
Gülsu maakte alles eerste hands mee: de routines, de onzekerheden en de verhalen van andere gevangenen, maar niet voor lang. Drie maanden na haar arrestatie stierf Gülsu door medische nalatigheid.
Gülsu kreeg geen toegang tot haar wekelijkse medicatie en kreeg geen medische behandeling voor haar chronische lupusziekte. Haar toestand verslechterde en ze ontwikkelde gezwellen en bulten – ze leed vreselijke pijn.
Gülsu werd dag na dag zwakker. Toen haar broer eindelijk haar medicijnen kon brengen, was het al te laat. Gülsu kon de pijn niet meer aan, en de agressieve ziekte was al te ver gevorderd. Volgens medegevangenen en familieleden besefte Gülsu dat haar laatste dagen waren aangebroken.
Na weken van lijden mocht Gülsu eindelijk naar een ziekenhuis, maar het was te laat. Na haar terugkeer naar de gevangenis moesten haar medegevangenen, die intussen zorgzame vrienden waren geworden, haar dragen omdat ze te zwak was om te lopen – ze zorgden voor Gülsu, voedden haar, en baden voor haar.
Helaas stierf ze op april 2018, om 3:10 uur, alleen in een gevangenisgang. “Als een lege cocon bleef haar uitgedroogde lichaam achter, gewoon daar liggend,” schreef Kayadelen in haar boek.
De auteur Kayadelen vertelt het boek vanuit een eerstepersoonsperspectief, wat het voor de lezer gemakkelijker maakt om zich in te leven in wat de lerares tijdens haar moeilijke tijd in de gevangenis moet hebben doorgemaakt.
Kayadelen’s boek is een prachtige leeservaring met een persoonlijk inzicht in wat Gülsu mee maakte tijdens haar laatste dagen. Door meerdere interviews met mensen die in de gevangenis werken en mensen die met Gülsu geaffilieerd zijn, heeft de organisatie de verhalen over haar tijd in de gevangenis verzameld en een sterke achtergrond gecreëerd voor een verhaal dat met het hart verteld wordt.
Kayadelen’s werk is een krachtige stem tegen alle schendingen van de mensenrechten in Turkse gevangenissen. Advocates of Silenced Turkey hebben uitstekend werk geleverd door een klein stukje gerechtigheid te geven aan Halime Gülsu, “de hemelse lerares”.
Het book kan hier gekocht worder: https://www.amazon.com/Life-Halime-Gulsu-Heavenly-Murdered/dp/B0BMY9HXYW
Translated by Fenna Eelkema from English (https://brokenchalk.org/the-life-of-halime-gulsu-the-heavenly-teacher-murdered-in-prison/)