Zorla veya İstem Dışı Kaybetmeler Çalışma Grubu Raporu (WGEID), 16 Mayıs 2020 – 21 Mayıs 2021 tarihleri arasında incelenen zorla ve istem dışı kayıplar hakkında bir rapor yayınladı. Raporun kapsadığı bu dönemde boyunca, Çalışma Grubu 30 ülkeden 651 yeni zorla kaybolma olayı bildirdi.
Çalışma Grubu birincil görevi kayıp olduğu bildirilen kişilerin akıbetini veya nerede olduğunu belirlemede ailelere yardımcı olmak olan, evrensel bir yetkiyle kurulmuş ilk Birleşmiş Milletler insan hakları tematik mekanizmasıdır.
Türkiye’de, Çalışma Grubu raporlama döneminin başında 86 adet sürüncemede kalmış vaka bildirmiştir. Bu dönem boyunca hükümet tarafından sadece 2 vaka açıklığa kavuşturulmuştur.
Çalışma Grubu ayrıca, çoğunlukla sözde terörle mücadele operasyonlarının bir parçası olarak, kendi vatandaşlarını veya üçüncü ülke vatandaşlarını yakalamak amacıyla, diğer devletlerin katılımı, desteği veya rızasıyla zorla kayıplara yol açan başka ülkelerden kaçırma vakalarını da belgelemiştir.
Zorla kaybolmalar da dahil olmak üzere ağır insan hakları ihlallerine ilişkin ciddi ithamlar, Kosova’dan Türkiye’ye yapıldığı iddia edilen uluslararası adam kaçırma vakalarından hemen önce, bu vakalar olurken ya da kaçırmadan hemen sonra Çalışma Grubuna bildirilmiştir. Rapor, terörle mücadele ve ulusal güvenliğin korunması bahanesiyle ülke dışından kaçırılmaların ve zorla geri göndermelerin sürekli meşrulaştırılması konusundaki endişeleri dile getiriyor. Bu nedenle Çalışma Grubu, Türkiye Hükümetini, Tüm Kişilerin Zorla Kaybedilmeden Korunmasına Dair Bildirge’nin 2. maddesinde belirtildiği gibi, zorla kaybetmeleri önlemeye ve sona erdirmeye çağırıyor. Çalışma Grubu savaş tehdidi altında olmak, savaşta olmak, iç siyasi istikrarsızlık veya başka herhangi bir acil durumun hiçbir koşulda zorla kayıpları haklı göstermek için başvurulabilecek bir yol olmadığını hatırlatmaktadır.
Öte yandan, rapor, zorla kaybetmelerin faillerinin eylemlerinin cezasız kalmasının ve ulusötesi transferlere başvurma eğiliminde bulunmaları konusundaki endişeleri de vurguluyor. Çalışma Grubu, bu zorla transferlerin, transfere konu olan kişinin akıbeti veya nerede olduğu hakkındaki bilgilerin bildirilmemesi veya gizlenmesi durumunda zorla kaybetme suçunun tüm unsurlarını oluştuğunu hatırlatmaktadır. Ayrıca, bu transferler, bireyler özgürlüklerinden mahrum bırakıldığı bu dönem süresince, adaletin yerine getirilmesine engel olmakta ve bireylerin etkili bir hukuk yoluna başvurma ve adil yargılanma haklarını ihlal etmektedir.
Morgane Bizien
Hasan Cevir trafından Report of The Working Group on Enforced or Involuntary Disappearances‘dan tercüme edilmiştir
Kapak resmi: /stockholmcf.org