Imagjinoni sikur, tani në shekullin e 21-të, ku teknologjia, shkenca, shëndetësia, media, arti dhe arsimi po zhvillohen, të jeni të burgosur për shkak se keni shprehur mendimin tuaj ose keni mbrojtur të drejtat tuaja. Fatkeqsisht, kjo po ndodh aktualisht në shumë vende të botës.

Edhe pse liderët e vendeve të ndryshme po përpiqen të zhvillojnë dhe zbatojnë demokracitë së bashku me të drejtat e njeriut, ka të tjerë që, në fakt, i burgosin qytetarët që kërkojnë të drejtat themelore të njeriut.

Vitin e kaluar, shumë gazetarë dhe aktivistë të të drejtave të njeriut u burgosën për shprehjen e mendimit të tyre dhe mbrojtjen e të drejtave si barazia në arsim dhe të drejtat e grave. Për burgosjen  e tyre u përdorën justifikime si pandemia Covid-19, feja dhe besimet, e ndër të tjera ideologjitë ekstremiste.

Censura e indeksit(1) ka përgatitur një listë të liderëve tiranë që dallohen për shkeljet e të drejtave të njeriut:

Votoni për Tiranin tuaj të Vitit 2021

Aleksandër Lukashenka

I njohur si “diktatori i fundit i Evropës”, siç i referohet me krenari vetes, periudha e sundimit të Lukashenkës në Bjellorusi njihet si një nga periudhat më të këqija të qeverisjes në vend. Ai ka burgosur protestuesit, duke përfshirë gazetarët e opozitës dhe aktivistët e të drejtave të njeriut. Përveç kësaj, ai ka nënshkruar një ligj që lejon oficerët e policisë të qëllojnë protestuesit pa mbajtur përgjegjësi për të shtënat, duke i dhënë policisë një fuqi të madhe për të kryer “brutalitet policor” ndaj protestuesve.(2)

Duke qenë se mediat kontrollohen nga qeveria, ka zero transparencë në raportimin e lajmeve dhe mediat që flasin keq për presidentin janë subjekt i kërcënimeve nga qeveria.

Arsimi duhet të ofrohet për të gjithë në mënyrë të barabartë, por regjimi aktual në Bjellorusi e bën këtë të pamundur, pasi shkelja e fundit e të drejtave të njeriut nga Lukashenka në fushën e arsimit përfshin moslejimin e studentëve që kundërshtojnë regjimin e tij për të ndjekur universitetet, si dhe shkarkimin e mësuesve që nuk ndjekin ideologjinë e shtetit.(3)(4)

 

Jair Bolsonaro

Që kur Bolsonaro erdhi në pushtet në vitin 2019, Brazili është përballur me probleme serioze në shumë fusha. Censura mediatike është zbatuar ndaj atyre që kritikojnë Bolsonaron dhe regjimin e tij, dhe gazetarët janë sulmuar dhe burgosur për kritikën ndaj ideologjive të tij të ekstremit të djathtë.

Nga emërimi i Bolsonaro si president i Brazilit kanë përfituar njerëz me ideologji të së djathtës ekstreme, duke rezultuar në një rritje të sulmeve ndaj komunitetit LGBTQ+. Bolsonaro është i njohur për deklaratat e tij homofobike dhe mizogjene dhe për moslejimin e kritikave të homofobisë dhe mizogjinisë.(5)

Brazili ka kaluar një nga periudhat e tij më të këqija që kur Covid-19 goditi vendin, pasi keqpërdorimi i situatës së Covid-19 nga Bolsonaro ka shkaktuar përhapjen e madhe të pandemisë në të gjithë vendin.(6)

Bolsonaro akuzohet për kontrollin e arsimit në vend dhe për sulme ndaj subjekteve që kanë të bëjnë me racizmin, grate, historinë LGBTQ+ dhe barazinë gjinore. Shumica e universiteteve publike federale në Brazil varen nga financimi i qeverisë, por ka pasur një propozim nga Ministria e Arsimit të reduktojë fondet për universitetet publike braziliane me 30% dhe të shkurtojë fondet tërësisht për departamentet e filozofisë dhe sociologjisë të universiteteve publike. Regjimi aktual në Brazil inkurajon gjithashtu ekspozimin dhe shkarkimin e mësuesve me ideologji të majta dhe dëbimin e studentëve që kritikojnë regjimin e Bolsonranos.(7)

 

Xi Jinping

Një nga sundimtarët më të rrezikshëm të Kinës, i njohur për ideologjitë e tij brutale të së djathtës ekstreme dhe revizioniste, dhe përgjegjës për gjenocidin që aktualisht po pastron pakicën ujgure në Xinjiang. Partia politike së cilës i përket Xi Jinping, Partia Komuniste Kineze, kontrollon pothuajse çdo gjë në vend: nga qytetarët te mediat dhe, mbi të gjitha, arsimin.

Ashtu si çdo sundimtar tjetër i ekstremit të djathtë të botës, që argëtohet me burgosjen e gazetarëve dhe aktivistëve të të drejtave të njeriut, nuk është çudi që Xi Jinping është një nga këta sundimtarë. Ai ishte përgjegjës për arrestimin e shumë gazetarëve dhe aktivistëve të të drejtave të njeriut që e ekspozuan atë dhe partinë e tij politike.

Jinping dhe partia e tij politike kanë kontrolluar arsimin në Kinë dhe jashtë saj, duke kërcënuar këdo që flet në mënyrë të pafavorshme për PKK dhe veten e tij. Ish-ministri i Arsimit Yuan Guirenhas deklaroi publikisht se tekstet perëndimore duhet të ndalohen të hyjnë në fushën e arsimit, veçanërisht ato që kritikojnë PKK-në dhe udhëheqësin e saj(8). Synimi që qëndron pas kësaj deklarate është që të mos lejohet që asnjë kritikë të arrijë deri te studentët, me synimin për të reduktuar sulmet ndaj PKK nga studentët.

Njerëzit në Kinë pritet të ndjekin udhëheqjen e Partisë Komuniste Kineze dhe kushdo që guxon të kritikojë Jinping dhe KKP do të akuzohet për tradhti dhe spiunazh të huaj dhe do të përballet me akuza për shkelje të ligjit. Kjo do të thotë se çdo mësues ose student që guxon të kritikojë hapur Partinë Komuniste Kineze ose ndonjë nga anëtarët e saj do të akuzohet dhe akuzohet për shkelje të ligjit.(9)

 

Donald Trump

Presidenca e Donald Trump ishte një periudhë e tmerrshme në historinë e Amerikës. Trumpi njihet për idealet e tij të së djathtës ekstreme, duke përfshirë supremacinë e bardhë, vërejtjet kundër refugjatëve, racizmin, deklaratat islamofobike dhe promovimin e teorive konspirative.

Ligjet e tij kundër refugjatëve përfshijnë ndërtimin e një muri përgjatë kufirit SHBA-Meksikë, duke reduktuar hyrjen e emigrantëve nga Meksika në SHBA. Një urdhër ekzekutiv i quajtur “Mbrojtja e kombit nga sulmet terroriste nga shtetas të huaj” përfshin ndalimin e shtetasve të 7 vendeve me shumicë myslimane për të hyrë në SHBA, i cili shenjestronte emigrantët myslimanë, veçanërisht ata me prejardhje me të ardhura të ulëta, dhe sugjeron se qytetarët e këtyre vendeve janë “terroristë”. që paraqesin kërcënim për sigurinë e SHBA-së”.(10)

Deklaratat e ekstremit të djathtë të Trump kanë inkurajuar supremacistët e bardhë të sulmojnë njerëzit me ngjyrë, emigrantët dhe njerëzit nga pakicat fetare. Studentët e shkollave dhe universiteteve me prejardhje nga pakicat ishin objektiv i sulmeve raciste, pasi administrata e Trump në vitin 2018 anuloi një politikë të kohës së Obamës që synonte t’i jepte fund diskriminimit racor në shkolla. Sekretarja e Arsimit Betsy DeVos deklaroi se “disiplina është një çështje për të cilën mësuesit e klasave dhe drejtuesit e shkollave lokale meritojnë dhe kanë nevojë për autonomi dhe mbrojtje kundër abuzimit seksual në kampuset e kolegjit, si dhe mbrojtjen e studentëve transgjinorë nga të gjitha format e sulmeve.”(12)

 

Recep Tayyip Erdogan

Erdogan është sundimtari i diskutueshëm i Turqisë, i njohur për ideologjitë e tij të forta konservatore fetare dhe pikëpamjet e ekstremit të djathtë, të tilla si kundërshtimi i tij ndaj komunitetit LGBTQ+ dhe deklaratat mizogjiniste, me fjalime publike që përmbajnë propagandë retorike populiste si krijimi i një kalifati islamik dhe rivendosja e Perandorisë Osmane.

Turqia është tërhequr nga Konventa e Stambollit, një konventë që synon të mbrojë gratë dhe komunitetin LGBTQ+ nga dhuna dhe abuzimi dhe të sigurojë të drejtat e tyre (13). Kjo ka ndezur polemika të mëdha mbi mënyrën se si Erdogan dhe regjimi i tij po e sundojnë vendin mes ritmeve në rritje të sulmeve femicide dhe homofobike, pa ofruar siguri për viktimat e këtyre sulmeve.

Sektarizmi dhe intoleranca fetare janë rritur masivisht në Turqi që kur Erdogan erdhi në pushtet. Refugjatët dhe pakicat etnike, veçanërisht kurdët, kanë vuajtur më së shumti nga regjimi i tij. Kombet e Bashkuara raportuan në vitin 2016 se forcat ushtarake dhe policore të Turqisë kanë vrarë mijëra njerëz gjatë një operacioni kundër rebelëve kurdë në Turqinë juglindore, pasi raporti rendit përmbledhjen e vrasjeve, torturave, përdhunimeve dhe shkatërrimit të pronës midis një grupi shkeljesh të të drejtave të njeriut. (14)

Protestat paqësore shpërthyen në Universitetin Boğaziçi pas emërimit nga Erdogan të akademikut Melih Bulu si rektor të universitetit. Bulu është i njohur për lidhjet e tij të ngushta me Partinë për Drejtësi dhe Zhvillim (AKP) të Erdoganit. Studentët që protestuan për emërimin e Bulu u arrestuan dhe u akuzuan penalisht, u kërcënuan dhe u abuzuan, ndërsa Erdogan i quajti ata si “dembelë dhe mendjengushtë”. Ai i akuzoi ata për lidhje me terrorizmin, që është një akuzë e përdorur gjerësisht nga zyrtarët turq për partitë opozitare dhe këdo që kritikoi regjimin e Erdoganit, duke përfshirë mësuesit, aktivistët e të drejtave të njeriut dhe gazetarët.(16).

Mbi 100,000 profesorë, mësues zyrtarë qeveritarë dhe gazetarë janë burgosur nga regjimi i Erdoganit që nga sulmi i dështuar i grushtit të shtetit në vitin 2016, pasi shumë nga të arrestuarit janë anëtarë të lëvizjes Hizmet që u krijua nga predikuesi turk Fetullah Gylen, të cilin Erdogan e ka akuzuar për sulmin e  dështuar të grushtit të shtetit. Anëtarët e lëvizjes Gylen dhe Hizmet i kanë mohuar këto akuza, duke pretenduar se Erdogan organizoi grushtin e shtetit për të siguruar pozitën dhe pushtetin e tij, gjë që ka çuar në mbylljen e shkollave të Gylenit, largimin e mijëra ndjekësve të Gylenit nga punët e tyre shtetërore dhe arrestimin e më shumë se 150,000 civilë turq të arsimuar, të dyshuar për lidhje me Gylenin.(17)

 

Mohammad Hasan Akhund

Afganistani ka qenë në qendër të vëmendjes që kur talebanët rimorën kontrollin e vendit pas më shumë se një dekade. Që atëherë, vendi ka rënë në një recesion ekonomik, arsimor dhe humanitar, duke prekur veçanërisht të drejtat e grave.

Mulla Hasan Akhund, një nga anëtarët themelues të Talibanëve dhe një dijetar fetar ultra-konservator (18), është emëruar si Kryeministër i Afganistanit që nga kthimi i talebanëve, duke ngritur alarmin për shkeljet në rritje të të drejtave të njeriut për popullsinë afgane. .

Që kur Mulla Hasan Akhund u emërua kryeministër, gratë, gazetaret dhe aktivistët e të drejtave të njeriut kanë vuajtur më së shumti nga regjimi taleban. Vajzat nuk lejohen të shkojnë në shkolla dhe universitete pa veshje fetare dhe grave u ndalohet të dalin nga shtëpitë e tyre pa një shoqërues mashkull. Talibanët kanë zbatuar ligje që nxisin diskriminimin gjinor, duke çuar rrjedhimisht në humbjen e punës së grave,  duke përbërë kështu një sulm të hapur ndaj të drejtave të grave.(19).

Kthimi i talebanëve në pushtet ka pasur një ndikim të thellë në arsim. Megjithëse ka premtuar se do t’i lejojë gratë të ndjekin shkollat ​​dhe universitetet, Ministri i Arsimit të Lartë Abdul Baqi Haqqani ka deklaruar se gratë do të lejohen të shkollohen me kusht që ato të shoqërohen me një shoqërues mashkull dhe që studimet e tyre të jenë në përputhje me interpretimin e ligjit islam nga talibanët. Haqqani gjithashtu deklaroi se klasat e përziera gjinore do të ndalohen dhe ligji i Sheriatit do të zbatohet në shkolla dhe universitete.(20)

 

Bashar al-Assad

Bashar Al Assad është përkufizimi i personifikuar i diktaturës. Assad, diktatori i Sirisë, është përgjegjës për masakrën e miliona civilëve që kundërshtojnë regjimin e tij dhe ka përdorur armë kimike, torturë dhe ekzekutim si mjete sulmi. Ai ka arrestuar dhe vrarë gazetarë që ekspozuan krimet e tij të luftës, si dhe ka bombarduar zona me popullsi të dendur civile.(21) Kjo ka rezultuar në një krizë refugjatësh, ku 9 milionë njerëzve u është dashur të ikin në shtetet fqinje, duke kërkuar azil në kampet e refugjatëve dhe duke jetuar në kushte të vështira. Programi Botëror i Ushqimit i OKB-së raportoi se gati 6 milionë sirianë tani mbështeten në programet e tij të ndihmës ushqimore për të mbijetuar.(22)

Me situatën aktuale në Siri, shumë studentë të shkollave dhe universiteteve kanë frikë për jetën e tyre, madje shumë prindër refuzojnë t’i dërgojnë fëmijët e tyre në shkolla, pasi shkollat ​​janë kthyer në shërbim të inteligjencës ushtarake. Nëse këto familje zbulohet se janë pjesë e protestave anti-qeveritare, ose kundërshtojnë regjimin e Asadit, ato do të torturohen dhe kërcënohen, dhe shumicën e rasteve, vriten nga Forcat e Armatosura Siriane dhe raportohen si “të zhdukur”.(23)

Shkollat ​​dhe universitetet në Siri po ndjekin kurrikulën që është interpretuar nga regjimi i Asadit, i cili indoktrinon studentët në përputhje me ideologjitë e qeverisë, duke rezultuar në gjenerata të reja të diktuara nga retorika nacionaliste në mbështetje të regjimit të Asadit.(24)

 

Ali Khameini

Irani është i njohur për kulturën e tij të pasur dhe një histori me kontribute të mëdha në fushën shkencore, shëndetësore dhe filozofike. Pavarësisht historisë së tij të pasur, Irani aktualisht po vuan nga shkelje të rënda të të drejtave të njeriut nga Udhëheqësi Suprem i vendit.

Ali Khameini është një figurë shumë e diskutueshme në Iran, i njohur për besimet dhe pikëpamjet e tij ekstreme fetare, me një mentalitet konservator të ekstremit të djathtë. Regjimi i Khameinit është i njohur për brutalitetin e tij dhe zbatimin e besimeve fetare mbi njerëzit, ndërkohë që nuk respekton fetë e tjera të pakicave etnike që bashkëjetojnë në Iran. Kushdo që kritikon qeverinë i nënshtrohet kërcënimeve dhe akuzave penale, pasi ligjet e Sheriatit të interpretuara nga regjimi i Khameinit zbatohen në të gjitha institucionet qeveritare.

Khameini ka qenë përgjegjës për mbylljen e shumë universiteteve ku studentët kundërshtuan shkeljet e të drejtave të njeriut. Ai shtypi me dhunë këta studentë dhe ka kërcënuar universitetet që nuk pajtohen dhe e kundërshtojnë regjimin e tij (25).

Irani ka ndaluar mësimin e gjuhës angleze në shkollat ​​fillore, duke cituar se ajo hap portën për përhapjen e ideologjive perëndimore, diçka që ai e ka quajtur “pushtim kulturor perëndimor”. Ky veprim synon të minimizojë kritikat e qeverisë mes studentëve dhe t’i bëjë ata të pavëmendshëm ndaj shkeljeve të të drejtave të njeriut që po kryhen në të gjithë vendin.(26)

 

Nicolas Maduro

Venezuela ka vuajtur nga një krizë e madhe ekonomike në vitet e fundit, me normat e papunësisë(27) dhe varfërisë(28) duke u rritur çdo vit. Shifrat janë rritur ndjeshëm pasi Nicolas Maduro mori pushtetin në 2013 dhe ka krijuar kundërshtim të fortë për trajtimin e krizës.

Kanë qënë të shumta protestat kundër Maduros dhe regjimit të tij, duke e akuzuar atë për korrupsion dhe totalitarizëm, si dhe për dështimin për të mbrojtur demokracinë e të ndjerit Hugo Chavez. Në përgjigjje të protestave, regjimi i Maduros ka burgosur, torturuar dhe vrarë civilët pjesëmarrës në protesta, duke përfshirë gazetarë dhe aktivistë të të drejtave të njeriut që kritikojnë stilin e tij të udhëheqjes. Shumë prej tyre janë raportuar të zhdukur.(29)

Kriza ka prekur thellësisht arsimimin e fëmijëve, të cilët nuk mund të përballojnë mjetet dhe ushqimet e tyre shkollore. Shumë studentë e kanë braktisur shkollën për të punuar dhe për të ndihmuar familjet e tyre të fitojnë jetesën, pasi sigurimi i parave për ushqim është më i ngutshëm sesa ndjekja e shkollës.(30)

Situata në universitete është po aq e keqe. Profesorët dhe akademikët paguhen pak dhe në disa raste nuk paguhen fare. Disa universitete janë raportuar se vuajnë nga mungesa e ujit, gjë që tregon se ka pak ose aspak vëmendje ndaj faktorit arsimor në Venezuelë.(31) Regjimi i Maduro arrestoi studentët që protestonin kundër kushteve aktuale në sferën arsimore, ndonjëherë përmes përdorimit të plumbave të forcave të armatosura të qeverisë.(32)

 

Min Aung Hlaing

Pavarësia e Mianmarit nga sundimi britanik në vitin 1948 shfaqi një sërë problemesh në vend. Lufta civile, varfëria, sundimi ushtarak dhe vendosja e një diktature janë vetëm disa nga çështjet me të cilat përballet Mianmari. Forcat e armatosura të Mianmarit, të njohura si ‘Tatmadaë’ e kanë bërë pakicën myslimane Rohingya një objektiv të gjenocidit.

Në vitin 2020, Aung San Suu Kyi dhe partia e saj politike ‘Lidhja Kombëtare për Demokraci’ fituan zgjedhjet për herë të dytë. Udhëheqësit ushtarakë akuzuan zgjedhjet si të manipuluara dhe gjenerali më i lartë i Mianmarit Min Aung Hlaing bëri një grusht shteti në vitin 202, duke marrë pushtetin e vendit dhe duke arrestuar Suu Kyi dhe udhëheqës të tjerë të partive opozitare.(33).

Kur shpërthyen protestat paqësore në vend pas grushtit të shtetit, shumë civilë kanë humbur jetën, pasi regjimi ushtarak i Aung Hlaing ka vrarë, torturuar dhe përdhunuar protestuesit, ndërsa gaz lotsjellës dhe armë të tjera janë përdorur për të shpërndarë demonstruesit.(34).

Duke marrë parasysh paqëndrueshmërinë aktuale politike të vendit, shumë studentë e kanë ndërprerë arsimin mes frikës se programet shkollore diktohen nga politikat ushtarake dhe një retorikë autoritare që lavdëron udhëheqjen e Aung Hlaing.(35).

 

Kim Jong Un

Koreja e Veriut është një nga vendet më të izoluara në botë. Sistemi i tij qeverisës është një përzierje midis komunizmit, konfucianizmit dhe diktaturës monarkike. Koreja e Veriut është e njohur për regjimin e saj autoritar, pasi sundimtari i vendit Kim Jong Un dhe partia e tij politike “Partia e Punëtorëve të Koresë” përdorin kërcënimin dhe frikësimin për të detyruar bindjen e njerëzve. Kim kufizon komunikimin me botën e jashtme duke siguruar që njerëzit të qëndrojnë brenda kufijve të vendit.(36)

Koncepti i lirisë apo opozitës nuk tolerohet nga Jong Un dhe, në fakt, nuk ekziston në shoqërinë koreano-veriore.(37) Kjo shpjegon pse mediat e pavarura dhe partitë opozitare nuk ekzistojnë në Korenë e Veriut. Kim dhe paraardhësit e tij izoluan plotësisht vendin, duke e bërë veten si ekuivalentë të Zotit dhe njerëzit e tij ‘skllevër të Zotit’.

Normat e larta të varfërisë në Korenë e Veriut rriten vazhdimisht dhe, deri në vitin 2018, normat e varfërisë shkuan në 80%.(38) Siç u pa më parë në Venezuelë apo vende të tjera, studentët braktisin shkollën për të siguruar ushqim dhe mirëmbajtje për familjet e tyre. Gjatë pushimeve, studentët detyrohen të punojnë në zonat rurale dhe mësuesit detyrohen të punojnë për qeverinë, duke ndërmarrë punë të tilla si ndërtimi i hekurudhave, bujqësia dhe punë të tjera të paligjshme për të mbijetuar.(39)

Sistemi arsimor i Koresë së Veriut përbëhet nga propaganda e detyruar. Studentët duhet të durojnë fjalime të pafundme që e përshkruajnë trashëgiminë e Kim-it si heroike. Sistemi mbështetet nga indoktrinimi sistematik i popullsisë së vendit, duke mbështetur kështu bindjen ndaj udhëheqësit të tij. Koncepte të tilla si liria apo të drejtat e njeriut, shkollat ​​dhe universitetet, si dhe çështjet ndërkombëtare, nuk u mësohen siç duhet studentëve.(40)

 

Paul Kagame

Pavarësisht progresit të fundit të Ruandës në fusha si shëndetësia dhe arsimi, për të cilat Presidenti Paul Kagame, pretendon meritën, qeveria ka shumë të meta. Kagame u bë president i Ruandës në vitin 2000 dhe, ashtu si çdo diktator tjetër, ka përdorur fuqinë e tij si një mënyrë për të mbyllur partitë opozitare dhe gazetarët që tërheqin vëmendjen ndaj shkeljeve të të drejtave të njeriut nën sundimin e tij. Ai ka burgosur vazhdimisht kandidatët për presidencë njerëzore duke i akuzuar për evazion fiskal dhe kërcënim ndaj sigurisë kombëtare, por këto akuza përdoren thjesht për qëllime politike si një mënyrë për të siguruar pozicionin e tij si udhëheqës i Ruandës.(41).

Edhe pse duke e akredituar veten për progresin dhe zhvillimin e madh në fushën e arsimit, të dhënat e UNICEF-it kanë rezultate të kundërta. Shumë fëmijë me aftësi të kufizuara nuk janë të regjistruar në shkollat ​​fillore pasi ata përballen me refuzimin nga shkollat. Shumica e shkollave nuk janë të dizenjuara për të qenë të aksesueshme për fëmijët me aftësi të kufizuara, pasi materialet dhe objektet nuk përmbushin nevojat e tyre.(42)

Fusha arsimore kërkon shumë vëmendje; vetëm 18% e fëmijëve regjistrohen në arsimin parashkollor dhe vajzat kanë më shumë gjasa të braktisin shkollën.(43)

 

Vladimir Putin

Sipas ‘Freedomhouse.org’, Rusia ka arritur 20 nga 100 përsa i përket të drejtave politike dhe lirisë se fjalës.(44) Presidenti i vendit, Vladimir Putin, po ushtron një regjim autoritar me një qëndrim zero tolerancë ndaj opozitës dhe kritikave ndaj tij. Ai akuzon partitë opozitare dhe protestuesit si “terroristë” dhe “spiunë që kërcënojnë sigurinë e vendit”. Alexei Navalny, një kritik i shquar i lidershipit të Putinit dhe aktivist kundër korrupsionit, u helmua në vitin 2020, nën urdhrat e Putinit. Në vitin 2021 ai u burgos nga regjimi i Putinit, një akt që tërhoqi vëmendjen e organizatave të të drejtave të njeriut, të cilat nga ana e tyre dënuan regjimin e tij dhe i kërkuan botës të vepronte kundër shkeljeve të të drejtave të njeriut që po kryheshin nga Putin, duke përfshirë aneksimin e paligjshëm të Krimesë dhe pengimin e politikave të brendshme të shteteve post-sovjetike.

Putini ka detyruar autoritetin dhe ideologjitë e tij mbi arsimin e paraqitur duke miratuar një ligj të ri që ndalon aktivitetet arsimore pa miratimin e autoriteteve, duke paraqitur kështu një kufizim të madh për lirinë e shkollave dhe universiteteve.(45).

Si një përpjekje për të zbardhur historinë, Ministria e Arsimit e Rusisë ka miratuar tekstet shkollore të historisë që përshkruajnë aneksimin e Krimesë nga Rusia si paqësor. Këta janë thjesht shembuj që hedhin dritë mbi mënyrën se si Putin po udhëheq një regjim autoritar në Rusi dhe çon në krijimin e një brezi që do të lavdërojë Bashkimin Sovjetik dhe ideologjitë e tij.(46)

 

Teodoro Obiang

I njohur si lideri i dytë kombëtar jo-mbretëror në botë, Obiang ka udhëhequr Guinenë Ekuatoriale për 43 vjet që nga viti 1979 me anë të një regjimi autoritar. (47) Të drejtat e njeriut po shkelen vazhdimisht në Guinenë Ekuatoriale; abuzimi i të drejtave të njeriut, korrupsioni, dhe abuzimi me pushtetin janë çështjet kryesore që prekin vendin për 43 vitet e fundit. Popullsia e tij jeton në frikë të vazhdueshme dhe mbrojtësit e të drejtave të njeriut, aktivistët dhe kundërshtarët politikë përballen me abuzime sistematike nën regjimin e Obiang.(48)

Grupi i burimeve natyrore të Guinesë Ekuatoriale, pasuri nga e cila përfiton, bën që arsimi të injorohet plotësisht. Mësuesit priren të paguhen më pak dhe ka mungesë të mjeteve shkollore, me shkollën e përshtatur në një mënyrë që nuk i përgjigjet nevojave të nxënësve. Korrupsioni luan një rol të madh në sistemin arsimor, pasi mësuesit që kanë lidhje politike pa përvojë apo akreditim në këtë fushë punësohen në shkolla dhe universitete.(50)

 

Sheikh Hasina

Sundimi i Sheikh Hasinës në Bangladesh po shkel në mënyrë famëkeqe të drejtat e njeriut. Gazetarët arrestohen në mënyrë të paligjshme për kritikat e regjimit të Hasinës dhe aktivistët e të drejtave të njeriut po zhduken. Regjimi torturon protestuesit që marrin pjesë në demonstratat kundër udhëheqjes së Hasinës.(51)

Bangladeshi ka një nga nivelet më të larta të shkeljeve të të drejtave të grave. Dhuna në familje, sulmet me acid, përdhunimet dhe martesat e fëmijëve janë në mënyrë disproporcionale të larta në vend, me një zbatim të dobët të ligjeve që mbrojnë gratë dhe fëmijët, që si pasojë sjell rritjen e abuzimeve te tilla.(52).

Arsimi në Bangladesh vazhdon të vuajë, pasi shkalla e varfërisë rritet çdo vit, duke i detyruar studentët të braktisin shkollën për të ndihmuar familjet e tyre. Vajzat kanë më shumë gjasa të braktisin shkollën dhe shumë prej tyre nuk e ndjekin as shkollën fillore, pasi janë të ndikuara nga pabarazia dhe paragjykimet gjinore. Në dritën e kësaj, prindërit nuk e konsiderojnë arsimin si të rëndësishëm për gratë.(53)

 

Gurbanguly Berdimuhamedoë

Gurbanguly Berdimuhamedoë është cilësuar si diktatori më i keq në botë nga Obozrevatel Magazine.(54) Ai thuhet se ka kryer shkeljet më të rënda të të drejtave të njeriut në Turkmenistan, një nga vendet më të izoluara në botë.

Liria, si e drejtë e njeriut nuk ekziston në Turkmenistan. Berdimuhamedoë e detyron fuqinë e tij në çdo cep të vendit; nuk ka liri të shprehjes dhe fesë apo liri të medias dhe informacionit, dhe torturat në burg si dhe zhdukjet e dhunshme janë standarde brenda regjimit të Berdimuhamedoë.(55)

Propaganda e Berdimuhamedoë ndikon në sektorin arsimor, aq sa shkollat ​​mësojnë tekste shkollore që përmbajnë fjalime lavdërimi ndaj regjimit të Berdimuhamedoë, në një përpjekje për të indoktrinuar fëmijët që në moshë të re. Shkollat ​​dhe universitetet në Turkmenistan kontrollohen dhe monitorohen rreptësisht nga qeveria, pasi ato kontrollojnë informacionin që po merret nga studentët dhe mësuesit për të garantuar sigurinë dhe mbrojtjen e regjimit aktual politik.(56)

Turkmenistani përballet me mungesën e mësuesve të kualifikuar si pasojë e kushteve të këqija në sektorin arsimor, siç është mungesa e burimeve arsimore në shkolla dhe universitete. Ndarjet e dyfishta dhe orët e së shtunës bëjnë një presion të madh mbi studentët. Gratë, për më tepër vuajnë nga presionii i shtuar për sa i përket standardeve shoqërore, sipas së cilave ato duhet të martohen në ditëlindjen e tyre të 20-të ose 21-të. Rrjedhimisht, shumë prej tyre ndihen të dekurajuara për të përfunduar arsimin e tyre të lartë, pasi formojnë familjet e tyre në fillim të të 20-tave në vend që të ndjekin një karrierë.(57)

By Zinat Asadova

Translated by Xhina Cekani from [Who is 2021’s Tyrant of the Year?]

 

Sources:
1. https://www.indexoncensorship.org/2021/12/who-is-2021s-tyrant-of-the-year/
2. https://www.washingtonpost.com/world/2021/05/24/faq-lukashenko-belarus/
3. https://belsat.eu/en/news/lukashenka-wants-opposition-minded-students-out-of-universities/
4. https://www.voiceofbelarus.com/lukashenko-fires-teachers/
5. https://www.france24.com/en/live-news/20211116-bolsonaro-govt-accused-of-censoring-brazil-school-exam
6. https://theconversation.com/bolsonaro-faces-crimes-against-humanity-charge-over-covid-19-mishandling-5-essential-reads-170332
7. https://theconversation.com/brazilian-universities-fear-bolsonaro-plan-to-eliminate-humanities-and-slash-public-education-budgets-117530
8. https://www.wilsoncenter.org/xis-statements-education
9. https://www.jpolrisk.com/what-the-chinese-education-minister-is-really-trying-to-say/
10. https://cmsny.org/trumps-executive-orders-immigration-refugees/
11. https://apnews.com/article/politics-lifestyle-us-news-education-donald-trump-07c8e7c5a69942699f7640890677c2d2
12. https://www.educationnext.org/harmful-policies-values-rhetoric-trump-and-nations-schools-forum-jeffries/
13. https://www.hrw.org/news/2021/03/24/turkey-erdogans-onslaught-rights-and-democracy
14. https://www.nytimes.com/2017/03/10/world/europe/un-turkey-kurds-human-rights-abuses.html
16. https://www.hrw.org/news/2021/02/18/turkey-student-protesters-risk-prosecution
17. https://www.ibtimes.co.uk/erdogans-war-education-exodus-turkeys-teachers-1656930
18. https://en.wikipedia.org/wiki/Hasan_Akhund
19. https://www.hrw.org/news/2021/09/29/list-taliban-policies-violating-womens-rights-afghanistan
20. https://www.insider.com/women-can-attend-university-mixed-classes-banned-taliban-education-minister-2021-8
21. https://theworld.org/stories/2014-09-24/8-reminders-how-horrible-syrian-president-bashar-al-assad-has-been-his-people
22. https://theworld.org/stories/2014-09-24/8-reminders-how-horrible-syrian-president-bashar-al-assad-has-been-his-people
23. https://www.hrw.org/report/2013/06/05/safe-no-more/students-and-schools-under-attack-syria
24. https://www.hrw.org/report/2013/06/05/safe-no-more/students-and-schools-under-attack-syria
25. https://justice4iran.org/12022/
26. https://tolonews.com/world/iran-bans-english-primary-schools-over-%E2%80%98cultural-invasion%E2%80%99
27. https://www.statista.com/statistics/370935/unemployment-rate-in-venezuela/
28. https://www.statista.com/statistics/1235189/household-poverty-rate-venezuela/
29. https://www.vox.com/world/2017/9/19/16189742/venezuela-maduro-dictator-chavez-collapse
30. https://www.globalcitizen.org/en/content/venezuela-crisis-childrens-education/
31. https://www.timeshighereducation.com/news/venezuelan-universities-approaching-point-no-return
32. https://www.refworld.org/docid/5be942fca.html
33. https://www.cfr.org/backgrounder/myanmar-history-coup-military-rule-ethnic-conflict-rohingya
34. https://www.hrw.org/news/2021/09/27/what-impunity-looks
35. https://www.frontiermyanmar.net/en/parents-teachers-and-students-boycott-slave-education-system/
36. https://www.hrw.org/world-report/2020/country-chapters/north-korea#
37. https://s-space.snu.ac.kr/bitstream/10371/110061/1/02.pdf
38. https://www.researchgate.net/figure/North-Korea-estimated-poverty-rates-by-region-2012-and-2018-Figures-obtained-using_fig5_339990994
39. https://s-space.snu.ac.kr/bitstream/10371/110061/1/02.pdf
40. https://s-space.snu.ac.kr/bitstream/10371/110061/1/02.pdf
41. https://www.cfr.org/blog/alongside-real-progress-kagames-human-rights-abuses-persist
42. https://www.unicef.org/rwanda/education
43. https://www.unicef.org/rwanda/education
44. https://freedomhouse.org/country/russia/freedom-world/2021
45. https://thebell.io/en/russia-tightens-state-control-over-education/
46. https://khpg.org/en/1608809430
47. https://en.wikipedia.org/wiki/Teodoro_Obiang_Nguema_Mbasogo
48. https://www.amnesty.org/en/latest/news/2019/08/equatorial-guinea-years-of-repression-and-rule-of-fear/
49. https://www.borgenmagazine.com/education-equatorial-guinea-budget-crisis/
50. https://www.justiceinitiative.org/voices/amidst-unesco-scandal-president-obiang-gives-schools-notebooks-his-image
51. https://www.amnestyusa.org/countries/bangladesh/
52. https://www.amnestyusa.org/countries/bangladesh/
53. https://borgenproject.org/girls-education-in-bangladesh/
54. https://en.wikipedia.org/wiki/Gurbanguly_Berdimuhamedow
55. https://www.hrw.org/world-report/2020/country-chapters/turkmenistan
56. https://borgenproject.org/8-facts-about-education-in-turkmenistan/#:~:text=Turkmenistan%20has%20an%20impressively%20high,through%2010th%20grade%20in%20Turkmenistan.
57. https://borgenproject.org/8-facts-about-education-in-turkmenistan/#:~:text=Turkmenistan%20has%20an%20impressively%20high,through%2010th%20grade%20in%20Turkmenistan.

pictures are taken from : https://www.indexoncensorship.org/2021/12/who-is-2021s-tyrant-of-the-year/

Ekzistojnë tre komponentë kryesorë të nevojshëm për të promovuar dhe mbrojtur shëndetin mendor të fëmijëve, konkretisht:

– Angazhimi për të forcuar lidershipin dhe rritjen e investimeve;
– Komunikimi për të trajtuar stigmën dhe për t’u angazhuar me të rinjtë;
– Veprimi për minimizimin e faktorëve të rrezikut, maksimizimin e faktorëve mbrojtës në familje dhe shkolla, forcimin e kapaciteteve të mbrojtjes sociale dhe përmirësimin e kërkimit në zonë.

Përkushtimi, në aspektin e gjerë, nënkupton nevojën për një udhëheqje globale më jetike, zhvillimin e modeleve të financimit për të kapërcyer hendekun e investimeve dhe partneritete për të shkëmbyer njohuri dhe për të ndërtuar kapacitete, për të mbledhur të dhëna dhe dëshmi, për të monitoruar dhe vlerësuar progresin. Për më tepër, kjo përfshin rritjen e fondeve. Në shumë vende, shëndeti mendor është i pafinancuar, pasi pjesa më e madhe e buxhetit është investuar në shërbimet psikiatrike, duke i lënë një sasi të vogël parandalimit dhe promovimit të shëndetit mendor. Vendet janë fokusuar në përcaktimin e objektivave specifike buxhetore për çështjet e shëndetit mendor brenda sferës së kujdesit shëndetësor në vitet e fundit. Këto janë zakonisht të paktën 5% në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme (LMICs) dhe të paktën 10% në vendet me të ardhura më të larta.

Vendet duhet të rrisin fondet si në arsim ashtu edhe për mbrojtjen sociale. Ata duhet të përcaktojnë objektiva më të sakta dhe të zhvillojnë burime të reja dhe novatore financimi dhe fondesh, duke përfshirë agjencitë ndërkombëtare dhe donatorët, në përputhje me qasjet e të drejtave të njeriut bazuar në nevojat e njerëzve.

Përmirësimi i komunikimit mund të çojë në rezultate më të mira. Ai trajton keqkuptimet rreth çështjeve të shëndetit mendor, që nxisin stigmën dhe parandalojnë fëmijët dhe adoleshentët të kërkojnë mbështetje dhe të marrin pjesë plotësisht në komunitetet e tyre. Qeveritë dhe mediat duhet të punojnë së bashku për t’i dhënë fund stigmës rreth shëndetit mendor dhe të promovojnë pikëpamjen se është thelbësore të flasim për shëndetin mendor.

Kjo do të rriste njohuritë e njerëzve për shenjat e stresit dhe do të informonte qytetarët për të kërkuar ndihmë. Komunikimi është kritik, pasi u siguron të rinjve mjetet për angazhim aktiv dhe kuptimplotë, nëpërmjet investimit në grupet rinore të komunitetit ose bashkë-krijimit të nismave dhe programeve të trajnimit. Dëgjimi i nevojave të të rinjve do të përmirësojë masat që synojnë të ndihmojnë fëmijët, të rinjtë dhe kujdestarët gjatë gjithë jetës së tyre.

Veprimi duhet të përfshijë katër aspekte kryesore. Aspekti i parë është të mbështesë familjen e një fëmije si figurën e tij themelore. Marrëdhëniet e qëndrueshme në shtëpi mund të ndihmojnë në mbrojtjen e fëmijëve kundër stresit toksik dhe promovojnë elasticitetin dhe mirëqenien e përgjithshme. Programet e prindërimit duhet të rriten, duke u fokusuar në Mësimin Social dhe Emocional (SEL) për të mbështetur familjet dhe fëmijët në zhvillimin e lidhjeve pozitive dhe krijimin e një mjedisi pozitiv në shtëpi. Fëmijët që jetojnë në kushte të rënda shtëpiake, duke përfshirë dhunën ose stresin e rëndë, duhet të kenë mbështetje specifike. Prindërve të tyre duhet t’u sigurohen njohuri (të tilla si programe trajnimi, këshillim për shëndetin, ushqimin dhe zhvillimin e fëmijës) dhe burime të tilla si leja prindërore me pagesë, mbështetje për ushqyerjen me gji, kujdes të cilësisë së lartë në dispozicion dhe të aksesueshëm për fëmijët dhe përfitime për fëmijë. Kjo rrjedhimisht do të rrisë angazhimin e kujdestarit me fëmijët e tyre gjatë gjithë fëmijërisë dhe adoleshencës së tyre, si dhe do të nxisë zhvillimin e tyre social, emocional, fizik dhe njohës. Kujdestarët kanë nevojë për trajnime aftësish për të përmirësuar rezultatet zhvillimore, rezultatet e sjelljes dhe ato familjare, për problemet shëndetësore të fëmijëve dhe adoleshentëve.

Së dyti, shkollat ​​janë një pjesë e rëndësishme e jetës së fëmijëve dhe si e tillë, duhet të jenë një nga institucionet kryesore që sigurojnë mbështetjen e shëndetit mendor. Dhuna, ngacmimi, stresi dhe presioni për të performuar janë dëmtuesit kryesorë të shëndetit mendor. Në këtë kuptim, shkollat ​​duhet të zbatojnë një qasje holistike për të rritur zhvillimin dhe mirëqenien e fëmijëve. Ato duhet të inkurajojnë një klimë të ngrohtë dhe pozitive që i bën fëmijët të ndihen të sigurt dhe të lidhur dhe t’i fuqizojë ata të shprehin mendimet e tyre, të mbështesin studentët e tjerë në shprehjen e tyre dhe të kërkojnë ndihmë kur është e nevojshme.

Shkollat duhet të sigurojnë trajnime të rregullta për shëndetin mendor dhe mirëqenien psikosociale për mësuesit dhe personelin, si dhe për fëmijët, adoleshentët dhe familjet. Ato duhet të forcojnë më tej njohuritë dhe kompetencat socio-emocionale të mësuesve, në mënyrë që të ndihmojnë fëmijët dhe adoleshentët të mësojnë për shëndetin mendor, të zhvillojnë zakone të shëndetshme dhe të njohin nxënësit që mund të kenë nevojë për mbështetje shtesë. Përveç kësaj, ata duhet t’i ofrojnë stafit të shkollës trajnime që synojnë identifikimin e nxënësve me tendenca të vetëvrasjes dhe t’i ndihmojnë ata në përputhje me rrethanat. Programet kombëtare të parandalimit të vetëvrasjeve duhet të kufizojnë aksesin në mjetet e vetëvrasjes, të inkurajojnë raportimin e përgjegjshëm të medias dhe të identifikojnë dhe heqin përmbajtjen e dëmshme në mediat sociale.

Së treti, sistemet dhe forcat e shumta të punës duhet të forcohen për të adresuar sfidat e shëndetit mendor. Shërbimet e shëndetit mendor duhet të ofrohen nëpër sektorë dhe platforma të ndryshme, duke përfshirë arsimin, mbrojtjen sociale dhe kujdesin në komunitet. Ndërhyrjet e bazuara në komunitet si mbrojtja e fëmijëve dhe menaxhimi i rasteve të dhunës me bazë gjinore duhet të miratohen veçanërisht për të identifikuar dhe mbështetur fëmijët në rrezik, që kërkojnë kujdes të specializuar. Organizatat lokale të grave duhet të jenë një burim thelbësor i mbështetjes psikosociale për gratë dhe vajzat, veçanërisht për të mbijetuarat e dhunës me bazë gjinore. Ndërhyrjet e MHPSS duhet të përmirësohen në mënyrë që t’u ofrojnë fëmijëve mjetet dhe burimet e nevojshme për të përballuar ankthin dhe format e rënda të shqetësimit. Të drejtat e fëmijëve duhet të respektohen në hartimin dhe ofrimin e shërbimeve të shëndetit mendor, ku përdoruesit e shërbimeve nuk trajtohen si pacientë, por si individë me të drejta. Kujdesi duhet të jetë i përqendruar te personi dhe i orientuar drejt rimëkëmbjes.

Faktori i katërt kyç për veprim është përmirësimi i të dhënave, hulumtimit dhe provave. Mungesa e të dhënave për shëndetin mendor të fëmijëve, adoleshentëve dhe kujdestarëve, veçanërisht në LMIC-të me shumicën e adoleshentëve të botës, përbën një sfidë për zhvillimin dhe planifikimin e politikave. Kështu, vendet duhet të rrisin buxhetet e kërkimit për të gjitha moshat dhe etnitë, që të përshtaten me realitetet lokale dhe të kapin përvoja të ndryshme. Hulumtimi cilësor mund të ndihmojë në zvogëlimin e boshllëqeve, në gjenerimin e provave dhe të sigurojë një përshkrim solid të mirëqenies së fëmijëve dhe adoleshentëve.

Është thelbësore të monitorohet dhe vlerësohet shëndeti mendor nëpërmjet një grupi treguesish thelbësorë, të përcaktuar me konsensus rreth shëndetit mendor të fëmijës, adoleshentit dhe kujdestarit, duke mbuluar prevalencën e kushteve të shëndetit mendor, ofrimin e kujdesit shëndetësor mendor dhe shtrirjen e përpjekjeve për të adresuar çështjet që mbrojnë fëmijët dhe adoleshentët në rrezik. Hulumtimi duhet të synojë të kuptojë nevojat e ndryshme dhe të hetojë faktorët që ndalojnë ose përshpejtojnë zbatimin e politikave. Rritja e kërkimit do t’u siguronte qeverive njohuri mbi çështjen e shëndetit mendor, duke i kthyer idetë në veprim.

 

Summarize by Elizaveta Rusakova from A FRAMEWORK FOR ACTION of The State of the World’s Children 2021

Translated by Xhina Cekani from [World Children: What can be done]

 

Pjesa I
Kapitulli 3 – Faktorët që ndihmojnë dhe dëmtojnë

Studiuesit kanë identifikuar faktorë të ndryshëm rreziku të njohur si ‘shënues rreziku’, përkatësisht knshkaqet dhe efektet e tyre të mundshme në shëndetin mendor të fëmijëve. Rezultatet e këtyre faktorëve të rrezikut ndryshojnë ndjeshëm nga fëmija në fëmijë, pasi përvojat e tyre dhe kushtet sociale, ekonomike dhe mjedisore ndryshojnë. Ekziston një lidhje proporcionale midis faktorëve të rrezikut dhe shkaqeve të tyre. Me rritjen e kohëzgjatjes dhe intensitetit të këtyre shkaqeve, rriten edhe faktorët e rrezikut.
Meqenëse të kuptuarit e shëndetit mendor ndryshojnë sipas kulturave, studiuesit, pavarësisht se mbledhin sasi të mëdha të dhënash, janë ende të kufizuar në identifikimin e rreziqeve të zakonshme për shëndetin mendor.

Mjediset mund të veprojnë si një faktor rreziku ose një faktor mbrojtës për një fëmijë, duke e bërë të vështirë përgjithësimin e të kuptuarit të shëndetit mendor. Për shembull, një shkollë mund të jetë një mjedis fuqizues për një fëmijë, ku ai motivohet nga mësuesit e tij dhe merr kurse që zgjerojnë horizontet e tij personale dhe akademike. Megjithatë, në të njëjtat mjedise, një fëmijë mund të përjetojë ngacmime të rënda, kritika dhe trauma, duke dëmtuar shëndetin e tyre mendor.

Megjithatë, pavarësisht këtyre kompleksiteteve, ky kapitull me titull “Gjendja e Fëmijëve në Botë 2021” identifikon tre faktorë kritikë të rëndësishëm për të kuptuar shëndetin mendor të fëmijëve. Këta faktorë nuk janë biologjikë dhe mund të ndryshohen lehtësisht. Prandaj, ato duhet të kuptohen me maturi. Kjo perfshin:

• Kujdesi nga prindërit/kujdestarët
  • Mjedisi i jashtëm
  • Marrëdhëniet me bashkëmoshatarët (ndërsa ata rriten)

Ky kapitull lundron nëpër mendimet e paraqitura nga adoleshentët në grupet e diskutimit të shëndetit mendor të drejtuar nga Universiteti John Hopkins.

Një qasje e kursit të jetës ndaj rreziqeve mbizotëruese të shëndetit mendor

Pavarësisht nga vështirësia në marrjen e informacionit standard në lidhje me faktorët e shëndetit mendor nëpër rajone të ndryshme, një ekip ekspertësh nga “Universidad e Federal do Rio Grande do Sul” në Brazil ekzaminoi të dhëna të standardizuara nga Anketat Demografike dhe Shëndetësore (DHS), Anketat e grupeve me tregues të shumëfishtë (MICS) dhe Anketa Globale e Shëndetit të Studentëve në Shkollë (GSHS), me qëllim gjetjen e të përbashkëtave në shpërndarjen e faktorëve të rrezikut nëpër rajone. Ata e bënë këtë me synimin për të zhvilluar dhe zbatuar ndërhyrje dhe metoda më të mira për të adresuar rreziqet e shëndetit mendor tek fëmijët. Ekspertët gjetën 23 faktorë në periudhat perinatale, fëmijërinë e hershme, fëmijërinë dhe adoleshencën e dy dekadave të para të një personi. Disa nga faktorët përfshijnë bullizmin, punën e fëmijëve, subjektin e dhunës dhe mungesën e ushqimit të duhur.

Faktorët e rrezikut dhe mbrojtës: Prindërimi (bota e fëmijës)

Roli i prindërve identifikohet si roli më kritik dhe kryesor në zhvillimin e shëndetit mendor të fëmijës. Prindi është pika e parë e kontaktit të fëmijës. Veçanërisht në lidhje me mënyrën se si ata vazhdojnë ta shohin veten dhe botën përreth tyre. Prindërit mund të krijojnë një mjedis të sigurt, të mbrojtur dhe të qëndrueshëm për një fëmijë, si dhe t’i ofrojnë atij mundësi dhe platforma për t’u rritur në botë. Megjithatë, bota e kufizuar e një fëmije zgjerohet shumë gjatë adoleshencës ku hyjnë rreziqe të tjera të jashtme.

Bota rreth fëmijës

Disa nga këto rreziqe ekzistojnë në botë, kryesisht si rrjedhim nga varfëria dhe konfliktet. Në shumicën e rasteve, prindërit luftojnë për të ndihmuar adoleshentët të orientohen në këto rreziqe të jashtme, duke e bërë të vështirë për fëmijët të përballen me botën përreth tyre.

Pjesa II – Ndryshimet e mëdha fillojnë të vogla

Mos shpenzimi për shëndetin mendor i kushton vetëm Anglisë 16.13 miliardë paund në vit. Ka një mungesë prioriteti dhe iniciative në fazat e hershme të një fëmije, ku sjellja e dhunshme që më vonë shkakton dëme dhe agresion të gjerë, mund të kufizohet me një kosto dukshëm më të ulët nëse trajtohet dhe i jepet prioritet që në fillim. Fondacioni Mbretëror jep gjashtë rekomandime për të zvogëluar këto humbje prej 16.13 miliardë paund në vit. Këto përfshijnë:

1. Rritja e ndërgjegjësimit mbi ndikimin e viteve të hershme të fëmijës;
2. Ndërtimi i një shoqërie më edukative;
3. Krijimi i komuniteteve të mbështetjes;
4. Krijimi i një fuqie punëtore që ngre lart familjet e të prekurve;
5. Mbledhja dhe interpretimi i më shumë të dhënave për të përmirësuar kujdesin për fëmijët dhe kujdestarët e tyre;
6. Promovimi i ndryshimeve afatgjata që ofrojnë mbështetje të qëndrueshme vjetore të fëmijërisë.

Në fillim

Pesha e ulët në lindje dhe kequshqyerja mund të ndikojnë negativisht në shëndetin mendor të një fëmije ndërsa ai rritet. Nivelet e larta të depresionit, ankthit, ndrojtjes dhe zhvillimit të ulët kognitiv shpesh rezultojnë nga përdorimi i drogës dhe alkoolit nga nëna ose martesat e hershme të fëmijëve. Depresioni prindëror gjatë viteve të para të zhvillimit të fëmijës është një shkak shtesë i shqetësimit emocional tek një fëmijë.

Ushqyerja, aktiviteti fizik dhe pesha trupore

Ushqyerja është elementi themelor i qëndrueshmërisë së shëndetit mendor gjatë gjithë jetës. Mungesa e ushqyerjes së duhur vepron si një faktor rreziku për zhvillimin kognitiv të fëmijës, ndërsa ushqimi adekuat shërben si faktor mbrojtës. Për të luftuar faktorin e rrezikut të ushqyerjes jo të përshtatshme, ofrohen ndërhyrje ushqimore për nënat gjatë shtatzënisë, si kalciumi, vitamina A dhe zinku për të reduktuar rrezikun e peshës së ulët të lindjes dhe kequshqyerjes.

Mungesa e aktivitetit fizik dhe rritja e kohës para ekranit tek adoleshentët është një shkak global i pengimit të zhvillimit të trurit. Një studim i adoleshentëve në Shtetet e Bashkuara të adoleshentëve të moshës 14-18 vjeç tregoi se, për çdo orë gjumë të humbur, ndryshimet e ndjenjës së trishtimit dhe të pashpresë u rritën me 38% në 42%. Ngrohtësia, dashuria dhe dashuria, zhvillimi i adoleshentëve, komunikimi me respekt, disiplina pozitive, mjedise të sigurta, sigurimi i nevojave bazë dhe shëndeti mendor i kujdestarëve dhe prindërve janë disa nga faktorët e identifikuar nga UNICEF për të forcuar zhvillimin e aftësive njohëse të fëmijëve.

Midis viteve 2005-2012, normat e recetave për ilaçet kundër depresionit për fëmijët nën 19 vjeç, vlerësohet të jenë rritur si më poshtë:

Në Danimarkë: 60.5%

Në Gjermani: 49.2%

Në Holandë: 17.6%

Në Mbretërinë e Bashkuar: 54.4%

Në Shtetet e Bashkuara: 26.1%

Këto rezultate tregojnë se qetësuesit e shëndetit mendor po bëhen lehtësisht të disponueshëm në shumë vende dhe se të rinjtë po i përdorin gjithnjë e më shumë ato. Megjithatë, çmimet e larta të këtyre barnave sjellin që shumë fëmijë të mos kenë shpesh akses në to. Për më tepër, këto barna thjesht ndihmojnë në luftimin e efekteve të shëndetit mendor, por nuk trajtojnë shkakun rrënjësor të problemeve, kështu që çështje të tilla si dhuna, varfëria dhe pabarazia që kërcënojnë shëndetin mendor të fëmijëve duhet të trajtohen.

Rast studimor: Irlanda
MindOut: Të mësuarit social dhe emocional për mirëqenien e adoleshentëve

Kur Irlanda zhvilloi Strategjinë e saj Kombëtare për Rininë në vitin 2015, shumë të rinj e identifikuan shëndetin mendor si një nga tre çështjet kryesore. MindOut është një program universal i të mësuarit social dhe emocional (SEL) i bazuar në prova dhe pjesë e Ekzekutivit të Shërbimit Shëndetësor të Irlandës. Ai ofron një mundësi për të shenjuar të rëndësishme shëndetin mendor dhe çështjet e mirëqenies së përgjithshme për të rinjtë në Irlandë. MindOut ofrohet për fëijë 15 deri në 18 vjeç në shkolla. Është përfshirë në kurrikulën e Edukimit Social, Personal dhe Shëndetësor (SPHE), pjesë e detyrueshme e kurrikulës shkollore.

MindOut i ka ndihmuar fëmijët të zhvillojnë aftësi sociale dhe emocionale, duke përfshirë vetëdijen, vetë-menaxhimin, ndërgjegjësimin social, menaxhimin e marrëdhënieve dhe vendimmarrjen e përgjegjshme.

Dhuna dhe shëndeti mendor

Dhuna është identifikuar si një nga shkaqet kryesore të shqetësimit mendor tek fëmijët. Shpesh, një ose më shumë forma të dhunës mund të bashkëjetojnë në të njëjtën familje, duke rrezikuar shëndetin mendor të fëmijës. Mbi një miliard fëmijë nga mosha 12 deri në 17 vjeç vlerësohet të jenë të ekspozuar ndaj dhunës ndërpersonale me pasoja që përfshijnë depresionin, ankthin, vetëvrasjen dhe problemet e sjelljes dhe sociale. Parandalimi i ekspozimit ndaj dhunës në fëmijëri është thelbësor për promovimin e shëndetit mendor. Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) sugjeron fuqimisht që ofruesit e kujdesit shëndetësor duhet të marrin parasysh ekspozimin ndaj dhunës gjatë ekzaminimit të shëndetit të fëmijëve, veçanërisht kur përballen me kushte që mund të ndërlikohen nga keqtrajtimi.

* Summarized by Mahnoor Traiq from Risk and Protection section of  The State of the World’s Children 2021

*Translated by Xhina Cekani from Children and Mental Health