Onderwijskundige uitdagingen op Aruba

 

Written by Fenna Eelkema

The Flag of Aruba.

Aruba is een van de zes Caribische eilanden die deel uitmaken van het Koninkrijk der Nederlanden. Het eiland heeft 100 duizend inwoners die zichzelf identificeren als meertalige individuen die leven in een meertalige samenleving. De meerderheid van de bevolking spreekt de lokale taal, Papiamento, als moedertaal. Toch is het Nederlands sinds 1636 de officiële en dominante taal in administratieve en onderwijssystemen. Deze vertakking is te wijten aan het feit dat de koloniale autoriteiten gedurende 360 jaar kolonialisme het idee voorstonden dat iedereen in de Nederlandse koloniën Nederlands moest spreken. Pas in 2003 heeft de Arubaanse overheid zowel Nederlands als Papiamento wettelijk erkend als officiële talen voor Aruba. Daarnaast zijn door migratie, toerisme, de invloed van sociale media en de ligging van Aruba (voor de kust van Venezuela), wereldtalen als Engels en Spaans ook belangrijke onderdelen geworden van de taalkunde van het eiland. Hierdoor kan de taalsituatie op Aruba erg complex zijn, aangezien de vier dominante talen – Papiamento, Engels, Nederlands en Spaans – allemaal een rol spelen in de dagelijkse communicatie van individuen. Volgens de cijfers van de volkstelling (2020) heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vastgesteld dat de meerderheid van de bevolking van Aruba (92%) thuis Papiamento spreekt, gevolgd door Engels (15%), Spaans (14%) en tot slot Nederlands (10%).

 

Het onderwijssysteem van Aruba

Het onderwijssysteem van Aruba wordt gekenmerkt door zijn uitgebreide structuur en toewijding aan kwaliteitsonderwijs. Het onderwijssysteem op Aruba is gebaseerd op het onderwijsmodel dat in Nederland wordt gebruikt. Onderwijs is verplicht voor kinderen van 4 tot 16 jaar. Kinderen beginnen op hun vierde met de kleuterschool. Als ze zes zijn, gaan ze naar het basisonderwijs voor kinderen, en als de kinderen twaalf zijn, gaan ze naar het beroepsonderwijs, dat 4 jaar duurt, of ze gaan naar het algemeen voortgezet onderwijs, dat tussen de 4 en 6 jaar duurt. Algemeen Voortgezet onderwijs bereidt leerlingen voor op hoger onderwijs, terwijl beroepsonderwijs de nadruk legt op praktische vaardigheden en hen voorbereidt op de arbeidsmarkt.

Tot de leeftijd van 10 jaar was de dominante taal in het onderwijs Papiaments gemengd met wat Nederlands; daarna wordt het Nederlands de dominante taal gemengd met wat Papiaments. Om precies te zijn, bijna al het voortgezet onderwijs wordt in het Nederlands gegeven, behalve één sector, die volledig in het Papiaments wordt onderwezen.

 

Taal

Aruba wordt geconfronteerd met een unieke taaluitdaging in haar onderwijssysteem. Terwijl het merendeel van het onderwijs in het Nederlands wordt gegeven, is de meest gesproken taal thuis het Papiamento. De dominantie van het Papiamento thuis draagt bij aan een lagere beheersing van het Nederlands, een cruciale taal voor academisch succes op Aruba. Slechts 10% van de studenten spreekt thuis Nederlands; veel studenten hebben dus geen voorkennis van het Nederlands wanneer ze op school beginnen. Deze taalkundige ongelijkheid vormt een belangrijk obstakel voor veel studenten. Zich uitdrukken en hun kennis in het Nederlands demonstreren wordt een uitdaging, wat leidt tot gemiste kansen en belemmeringen in hun academische vooruitgang. Daarnaast is het duidelijk dat Nederlands niet de voorkeurstaal is voor alledaagse communicatie en dat er, buiten de academische wereld, minimale noodzaak is voor de Nederlandse taal. Uit een enquête die op Aruba werd gehouden bleek dat de meeste mensen geen positieve gevoelens hebben ten opzichte van de Nederlandse taal of cultuur. Deze negatieve perceptie kan studenten verder ontmoedigen om zich met de taal bezig te houden, waardoor de taalbarrière groter wordt.

Op Aruba wordt academisch succes vaak gecorreleerd aan iemands vermogen om ideeën vloeiend in het Nederlands uit te drukken in plaats van aan feitelijke vakkennis. Dit benadeelt studenten die moeite hebben met het Nederlands nog meer, omdat hun ware potentieel niet de juiste erkenning krijgt. De slaagpercentages weerspiegelen dit probleem: slechts één sector van het secundair onderwijs haalt consequent slaagpercentages van 75% of hoger; toevallig is dit de enige sector van het secundair onderwijs die in het Papiaments wordt onderwezen. Hieruit blijkt eens te meer de impact van taal op academische resultaten.

Lesgeven in voornamelijk het Nederlands brengt uitdagingen met zich mee vanwege het beperkte begrip van leerlingen en mogelijk de taalvaardigheid van docenten. Effectieve communicatie en leren kunnen worden belemmerd. Daarnaast moeten Arubaanse studenten dezelfde examens afleggen als studenten in Nederland, maar door de taalbarrière zijn de Arubaanse studenten in het nadeel, waardoor hun kansen om te slagen en af te studeren afnemen.

In het algemeen vereist de taaluitdaging van Aruba in het onderwijs proactieve maatregelen om ervoor te zorgen dat alle studenten gelijke kansen hebben om te slagen. Een gebalanceerde aanpak is noodzakelijk om het Nederlands efficiënt naast het Papiaments te integreren. Door deze balans te vinden kunnen studenten academisch excelleren terwijl de culturele en taalkundige betekenis van het Papiaments behouden blijft.

Students from the International School of Aruba. Photo by Laura de Kwant.

Brain drain

Aruba is een klein eiland en daardoor zijn de mogelijkheden beperkt. Hoewel de overheid twee instellingen voor hoger onderwijs subsidieert, het Instituto Pedagogico Arubano en de Universiteit van Aruba, die diverse bachelor- en masteropleidingen aanbieden, blijven de mogelijkheden relatief beperkt in vergelijking met grotere landen. Daarom hebben veel studenten die verder willen studeren na het afronden van hun middelbare schoolopleiding maar een beperkte keuze. Om hun academische horizon te verbreden, kiezen een groot aantal Arubaanse studenten ervoor om in het buitenland te studeren, zoals Nederland, de Verenigde Staten en Spaanstalige landen, waar er een grotere verscheidenheid aan studies is om uit te kiezen.

Het gevolg van deze trend is echter dat niet alle studenten terugkeren naar Aruba na het afronden van hun studie in het buitenland. Uit een onderzoek dat in 2011 werd uitgevoerd onder Arubaanse studenten die in Nederland studeerden bleek dat slechts 50% van de respondenten van plan was om binnen vijf jaar na afronding van hun studie terug te keren naar Aruba. Verschillende factoren dragen bij aan de beslissing van studenten om in het buitenland te blijven. Een belangrijke reden is het werkgelegenheidslandschap op Aruba, dat sterk gedomineerd wordt door de toerisme-industrie, die meer dan 80% van het BBP (bruto binnenlands product) produceert. Terwijl deze sectoren waardevolle mogelijkheden bieden voor veel mensen, zijn de vooruitzichten voor werkgelegenheid op sommige andere gebieden beperkt. Als gevolg hiervan zijn mensen genoodzaakt om werk te zoeken in landen waar een meer divers scala aan industrieën beter aansluit bij hun opleiding en expertise.

Dit wordt braindrain genoemd, oftewel de emigratie van hoogopgeleide mensen op zoek naar betere kansen in het buitenland. Om dit probleem van braindrain aan te pakken en getalenteerde mensen aan te moedigen om terug te keren naar Aruba, heeft de regering van Aruba beleid geïmplementeerd om mensen aan te moedigen om terug te komen na hun studie, zoals het geven van korting op de schulden van studenten als ze terugkeren na het behalen van hun diploma.

 

Conclusie

Samenvattend, Aruba is erg goed bezig met het creëren van onderwijs van hoge kwaliteit en heeft over het algemeen, niet veel onderwijskundige uitdagingen. De belangrijkste uitdaging komt voornamelijk voort uit de unieke linguïstische situatie op Aruba. De meertalige samenleving van Aruba, met Papiamento als de dominante taal thuis, zorgt voor obstakels bij het onderwijzen en leren van Nederlands, de meest gebruikte taal in administratie en onderwijs. Deze taalbarrière belemmert academische vooruitgang en erkenning van het ware potentieel van studenten, wat uiteindelijk van invloed is op het afstudeerpercentage en de algehele onderwijsresultaten.

Om dit probleem aan te pakken is een gebalanceerde aanpak cruciaal, die tweetaligheid benadrukt en de culturele en linguïstische betekenis van zowel het Papiaments als het Nederlands erkent. Door het bevorderen van een ondersteunende en inclusieve omgeving kan het onderwijssysteem van Aruba studenten beter toerusten voor academisch succes terwijl hun culturele identiteit behouden blijft.

De andere uitdaging voor het onderwijs op Aruba is dat, vanwege de kleine omvang en beperkte mogelijkheden, veel studenten hoger onderwijs en betere vooruitzichten op werk in het buitenland zoeken. Dit fenomeen leidt tot de emigratie van individuen die hoog opgeleid zijn, waardoor het eiland mogelijk beroofd wordt van sommige individuen met waardevol talent en expertise.

Om braindrain tegen te gaan heeft de overheid van Aruba beleid geïmplementeerd om de terugkeer van geschoolde individuen aan te moedigen door het aanbieden van stimuleringsmaatregelen zoals schuldkortingen voor terugkerende studenten. Er zijn echter duurzame inspanningen nodig om een meer diverse lokale arbeidsmarkt te creëren die ruimte biedt aan de verschillende vaardigheden die afgestudeerden die terugkeren kunnen hebben.

Concluderend, het aanpakken van de onderwijsuitdagingen in Aruba vereist een veelzijdige aanpak die prioriteit geeft aan taalintegratie, cultureel behoud en initiatieven om geschoolde individuen terug naar Aruba te trekken.

 

Bibliografie

Nuffic (2015) Education system: Aruba, described and compared with the Dutch system. Retrieved from https://www.nuffic.nl/sites/default/files/2020-08/education-system-aruba.pdf.

Lo-Fo-Sang, K. (2022) The current context of the language of instruction in Aruban Education. Utrecht University. Retrieved from https://studenttheses.uu.nl/bitstream/handle/20.500.12932/42633/The Current Context of the Language of Instruction in Aruban Education – Master Thesis – Kristi Lo-Fo-Sang.pdf?sequence=1.

Upegui, J. (2011) Return Migration of Aruban Students. Tilburg University. Retrieved from http://arno.uvt.nl/show.cgi?fid=116259.

Van Dalen, H. Upegui, J. (2011) Aruba volgt heilloze weg om studenten terug te lokken. MeJudice. Retrieved from https://www.mejudice.nl/artikelen/detail/aruba-volgt-heilloze-weg-om-studenten-terug-te-lokken.

Van der Linden, A. (2017) Language Planning: Education in Aruba. Radboud universiteit Nijmegen. Retrieved from https://theses.ubn.ru.nl/server/api/core/bitstreams/67b2c6ac-daa0-4047-b96f-5e34427eaa8c/content.

Dijkhoff, M. Pereira, J. (2010) Language and education in Aruba, Bonaire and Curaçao. Creoles in Education. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/300471435_Language_and_education_in_Aruba_Bonaire_and_Curacao.

Centrale examens in het Caribisch gebied. College voor toesten en Examens. Retrieved from https://www.cvte.nl/onze-toetsen-en-examens/centrale-examens-in-het-caribisch-gebied.

(Dutch) Edu Challenges in Cabo Verde

Onderwijsuitdagingen in Kaapverdië: Problemen en Verbeterpunten in een Ontwikkelend Systeem.

Geschreven door Joan Vilalta Flo, Vertaald door Shoshanah Gerstenbluth

Kaapverdië is een land dat zich 500 kilometer van de kust van Senegal in Afrika bevindt. Het is een archipel van tien eilanden, waarvan de meeste bewoond zijn, met de meeste inwoners geconcentreerd in de hoofdstad Praia. De officiële taal is Portugees, aangezien het een voormalige Portugese kolonie is die in 1975 onafhankelijk werd. Veel inwoners spreken Kaapverdisch Creools als hun hoofdtaal. Het land bevindt zich in een uitdagende geografische omgeving: het versnipperde gebied maakt de levering van diensten ingewikkeld, het is een gebied dat gevoelig is voor droogte en er zijn weinig natuurlijke hulpbronnen. Toch wordt Kaapverdië wereldwijd geprezen om zijn opvallende politieke stabiliteit en armoedebestrijding, die ook hebben bijgedragen aan verbeteringen in de dienstverlening, waaronder onderwijs.

Kinderen staan in de rij op school in Kaapverdië: Foto door Duncan CV in Wikimedia Commons.

De meest recente verbeteringen in het Kaapverdische onderwijs zijn dankbaar aan het Strategisch Onderwijsplan 2017-2021, dat gericht is op het behalen van de 4e Duurzame Ontwikkelingsdoelstelling voor Kwaliteitsonderwijs, met een focus op de volgende pijlers:(i) universele toegang tot voorschools onderwijs voor alle kinderen van 4 tot 5 jaar, inclusief kinderen met speciale behoeften; (ii) betere aansluiting van voorschoolse educatie op het basisonderwijs, zodat alle leerlingen twee jaar voorschools onderwijs volgen; en (iii) gelijke toegang tot gratis, universeel onderwijs tot en met klas 8 door middel van sociale actieplannen voor scholen, met speciale aandacht voor prioriteitsgroepen en speciaal onderwijs voor iedereen.i

Kaapverdië heeft geleidelijk de toegang tot het basis- en middelbaar onderwijs verbeterd. Het schooldeelnamepercentage was in 2021 gestegen tot 92,4%, en het alfabetiseringspercentage bereikte 88,5% in 2019, waarbij de meerderheid van de bevolking ouder dan 15 jaar kan lezen en schrijven.ii De overheidsuitgaven voor onderwijs stegen van 23,3% van het totale budget in 2020 naar 24,09% in 2021.iii Wat betreft de infrastructuur heeft 97,6% van de basis- en middelbare scholen in Kaapverdië toegang tot water, en 89% is aangesloten op het openbare elektriciteitsnet. Het Strategisch Onderwijsplan 2017-2021 maakte het mogelijk om verbeterprogramma’s, zoals het programma ‘Onderwijs van Uitmuntendheid’, te implementeren, waarvoor in 2020 ongeveer 93,2 miljoen dollar werd toegewezen, terwijl er 6,4 miljoen dollar werd toegekend aan studiebeurzen. iv

De Covid-19-pandemie veroorzaakte aanzienlijke problemen voor de op toerisme gerichte economie van Kaapverdië. Het land wist echter snel en effectief de crisis te beheersen en vaccinatie aan het grootste deel van de bevolking aan te bieden.v Op het gebied van onderwijs werden ook snelle maatregelen genomen. In 2020 ontving Kaapverdië een subsidie van $750.000 van het Global Partnership in Education (GPE), wat aanzienlijk heeft bijgedragen aan de training van leerkrachten voor afstandsonderwijs, de levering van lesmateriaal, tv-toegang voor afgelegen gebieden en voldoende sanitaire voorzieningen. vi Na de sluitinČ van scholen voerde het Ministerie van Onderwijs het proČranna “Leren en Studeren Thuis” in, dat lesleverinČ via radio, televisie en het Čebruik van tablets verbeterde, gezien het feit dat 30% tot 40% van de gezinnen geen toegang had tot dergelijke technologie. Het programma maakte ook de uitbreiding van het digitale tv-dekkingsgebied en verbeterde signaalkwaliteit mogelijk.vii Ondanks al deze inspanningen moet worden opgemerkt dat er momenteel geen bewijs is van een uitgebreide strategie om zich aan te passen aan de post-Covid19-context in Kaapverdië.

Een belangrijke ontwikkeling in het Kaapverdische onderwijs is de recente ratificatie van het Verdrag tegen Discriminatie in het Onderwijs door Kaapverdië op 5 oktober 2022, dat op 5 januari 2023 in werking is getreden. Hoewel de effectieve toepassing ervan nog moet blijken, heeft deze stap alleen al verschillende aanbevelingen uit de laatste sessie van de Universele Periodieke Evaluatie van de Verenigde Naties volledig geïmplementeerd.viii

Ondanks de eerdergenoemde ontwikkelingen in de Kaapverdische onderwijssector, zijn er nog steeds situaties van ongelijkheid, discriminatie, een tekort aan onderwijskundige infrastructuur en kwaliteitsonderwijs gemeld. Dit zijn de uitdagingen die de eilandengroep in de komende jaren zal moeten aangaan en oplossen. De volgende secties geven een overzicht van de belangrijkste aandachtsgebieden.


Ongelijkheden in het Onderwijs

Kaapverdië staat momenteel voor een uitdaging wat betreft de verborgen kosten van onderwijs. Hoewel het basisonderwijs en het middelbaar onderwijs (tot en met de 8e klas) gratis en verplicht is,ix zijn er verschillende bijkomende kosten, zoals vervoer, maaltijden en bepaald schoolmateriaal, die zwaar wegen voor gezinnen met een laag inkomen.x Dit vormt een ongelijkheid in de toegang tot kwalitatief onderwijs voor arme gezinnen. Bovendien blijft het voortgezet onderwijs en hoger onderwijs (universitair) onderhevig aan kosten (hoewel de autoriteiten de intentie hebben uitgesproken om onderwijs van de 9e tot de 12e klas gratis te maken)xi, wat ongelijkheid creëert op basis van het economische niveau van elk gezin. Deze situatie hangt ook samen met de bestaande ongelijkheid tussen gezinnen die op het platteland wonen en gezinnen in stedelijke gebieden,xii waarbij de eerste groep minder toegang heeft vanwege een algemeen lager economisch vermogen, gebrek aan technologie en internetverbinding vanwege de hoge kosten (wat tijdens Covid-19 extra relevant was).xiii

Wat betreft het hoger onderwijs, alhoewel er grote inspanningen zijn geleverd om het breed beschikbaar te maken, moet er toch worden opgemerkt dat het scholingspercentage voor de periode 2019-2020 op 23,5% ligt; 37 punten lager dan dat van het voortgezet onderwijs en hierdoor een obstakel in de toegang wijst.xiv Een van de moeilijkheden op dit gebied is de geografische ligging van Kaapverdië; als eilandengroep is de missie om toegankelijk hoger onderwijs in alle gebieden aan te bieden zeer complex en tot nu toe niet bereikt. Er zijn slechts instellingen voor hoger onderwijs op de eilanden Santiago en São Vicente.xv Dit, samen met het feit dat hoger onderwijs niet gratis is, zorgt voor weinig stimulans voor studenten die in afgelegen gebieden wonen en een laag inkomen hebben om hoger onderwijs te volgen. xvi

Er is ook ongelijkheid op het gebied van taal. Hoewel voor het grootste deel van de Kaapverdische bevolking Kaapverdisch Creools de eerste taal is, is Portugees nog steeds de enige officiële taal en ook de onderwijstaal. Dit veroorzaakt duidelijke ongelijkheden voor studenten die weinig blootstelling aan het Portugees hebben, met name degenen die in landelijke gebieden en afgelegen locaties wonen en vaak ook uit gezinnen met een laag inkomen komen. Deze studenten hebben een leerachterstand en ervaren meer moeilijkheden bij het leren. Hoewel naar verluidt enkele tweetalige onderwijsprogramma’s zijn gelanceerd, is de implementatie van dergelijke initiatieven onvoldoende, zwak en ontbreekt het aan politieke en economische steun. Deze ongelijkheid weerspiegelt ook een kloof tussen de formele onderwijssystemen en de samenleving; beleidsmaatregelen die gericht zijn op het overbruggen van deze kloof zullen onvermijdelijk ook bijdragen aan identiteitsvorming en sociale cohesie.xvii

Tot slot, ondanks de politieke wil zoals vermeld in het Strategisch Onderwijsplan 2017- 2021 om de toegang en kwaliteit van onderwijs voor studenten met een handicap te verbeteren (17,5% van de bevolking heeft minstens één handicap),xviii en de toegenomen capaciteitsontwikkeling van personeel met hulp van UNICEF,xix is gerapporteerd dat de praktische uitvoering van inclusieve strategieën voor dergelijke studenten tekortschiet. Veel gehandicapte mensen gaan niet naar school en ontvangen niet de noodzakelijke voorzieningen om dat wel te kunnen doen. De infrastructuur en onderwijstechnologieën zijn voor het grootste deel niet aangepast aan hun behoeften.xx


Foto door: Elizabeth Lizzie via Pexels.

Gender en Seksualiteit in het Onderwijs

Wat betreft gendergelijkheid zijn er goede resultaten behaald in het voor- en basisonderwijs: de gelijkheidsindex scoorde respectievelijk 0,98 en 0,93, in beide gevallen met een iets hogere mannelijke vertegenwoordiging. De uitdaging blijft echter bestaan op het gebied van voortgezet en hoger onderwijs, waar de vertegenwoordiging van vrouwen aanzienlijk en toenemend hoger is; de gelijkheidsindex scoort 1,2 voor het voortgezet onderwijs en 1,5 voor het hoger onderwijs. Stimulansen om mannen in deze sectoren aan te trekken zijn noodzakelijk om gelijkheid te waarborgen.xxi En hoewel er een aanzienlijk hogere aanwezigheid van vrouwen is in het voortgezet en hoger onderwijs, is het alfabetiseringspercentage voor mannen momenteel bijna 10% hoger dan dat van vrouwen, wat eveneens een ongelijkheid in toegang voor vrouwen aantoont.xxii

Ondanks aanzienlijke verbeteringen door de introductie van een gendermodule in het curriculum van het voortgezet onderwijs, bevatten de lesprogramma’s nog steeds discriminerende stereotypen ten opzichte van vrouwen. Ook is dit zichtbaar in het feit dat vrouwen weinig vertegenwoordigd zijn in de studiegebieden die typisch door mannen worden gedomineerd, zoals in de technologische sector.xxiii Daarnaast, schiet het onderwijs vaak over seksualiteit tekort, ook al zijn genderkwesties toch steeds meer aanwezig in de curricula. De overheid erkent het belang ervan voor de ontwikkeling en veiligheid van studenten, en met hulp van het UNFPA (Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties) is er een richtlijn ontwikkeld voor seksuele voorlichting op scholen, maar door een beperkte politieke bereidheid en de gevoeligheid van het onderwerp hebben zeer weinig studenten van dit onderwijs geprofiteerd. Een uitgebreide module over seksuele voorlichting moet nog effectief worden ingevoerd.xxiv

Opmerkelijk is dat er geen gegevens beschikbaar zijn over minderheden op basis van seksuele geaardheid of genderidentiteit in Kaapverdië; evenmin zijn er beschermingsmechanismen voor dergelijke minderheden of onderwijs over dit onderwerp te vinden. Ondanks dat het een potentieel gevoelig onderwerp is dat momenteel onzichtbaar is binnen de sector, zouden vooruitgangen op dit gebied positief kunnen zijn om te waarborgen dat alle studenten vrij zijn en gelijke behandeling genieten door medestudenten en personeel.


Gebreken in het onderwijs

Als allereerste moeten er verbeteringen plaatsvinden, niet alleen in het aanbod van hoger onderwijs, maar ook in de kwaliteit ervan. Hoger onderwijs in Kaapverdië is een relatief nieuwe sector, die zich in de afgelopen 20 jaar heeft ontwikkeld. Aangezien deze sector nog in de kinderschoenen staat, ontbreekt het aan kwaliteit: hoewel het onlangs opgerichte Agentschap voor Regulering van het Hoger Onderwijs (Agência Reguladora do Ensino Superior − ARES) evaluaties en controles begint uit te voeren om de prestaties te verbeteren,xxv moet de sector nog een uitgebreid systeem van kwaliteitsbeoordeling opbouwen. Daarnaast zijn er mechanismen nodig om de inhoud van het hoger onderwijs beter af te stemmen op nationale doelen en behoeften, en moet de toegang tot leermateriaal, technologieën en connectiviteit worden gewaarborgd.xxvi

Ten tweede, hoewel ongeveer 76% van de kinderen momenteel toegang heeft tot kleuteronderwijs, zijn er regionale verschillen met gebieden waar dit percentage aanzienlijk lager ligt. Vroegschoolse educatie en kleuteronderwijs waren formeel een van de speerpunten van het Strategisch Onderwijsplan 2017-2021, maar in de praktijk is dit grotendeels verwaarloosd. Er ontbreken nog steeds adequate wettelijke mechanismen om universele, verplichte en gratis toegang tot kleuteronderwijs te waarborgen; het kleuteronderwijsbudget bedraagt slechts ongeveer 0,3% van de staatsbegroting, en er is een tekort aan professioneel gekwalificeerde kleuterleerkrachten (slechts 30% heeft de vereiste kwalificaties).xxvii Daarnaast ontbreekt het kleuterscholen opvallend aan toegang tot technologie en aan leerkrachttraining in ICT.xxviii

Ten derde is een van de grootste problemen in de onderwijssector in Kaapverdië de onderwijskwaliteit, wat tot uiting komt in lage prestaties in het basisonderwijs. Op het gebied van taalvaardigheid bleek dat 6 op de 10 kinderen grote moeite hadden met, of niet in staat waren om de basisregels van taalgebruik te interpreteren.xxix Wat wiskunde betreft, was slechts gemiddeld 2,85% van de kinderen in staat om succesvol om te gaan met de belangrijkste studieonderwerpen.xxx Bovendien heeft Kaapverdië tot op heden nog geen allesomvattend nationaal systeem om leerresultaten op enig onderwijsniveau te meten.xxxi

Wat betreft technologische toegang, moet worden opgemerkt dat, hoewel de meeste scholen zijn aangesloten op het openbare elektriciteitsnet, en het Strategisch Onderwijsplan 2017-2021 heeft geleid tot de invoering van meer technologische hulpmiddelen en een sterker curriculum voor ICT-vaardigheden, slechts 17% van de scholen toegang tot internet heeft. Dit is opmerkelijk omdat Kaapverdië een van de hoogste internettoegangscijfers in Afrika heeft. xxxiiDe kosten van internet vormen het probleem, aangezien deze tot de hoogste ter wereld behoren; de prijs is nog steeds te hoog voor velen, vooral voor mensen met een lager inkomen, wat een situatie van ongelijkheid veroorzaakt.xxxiii


Conclusies en aanbevelingen

Concluderend zullen enkele aanbevelingen worden gedaan die de belangrijkste uitdagingen van het onderwijssysteem in Kaapverdië benadrukken, namens de organisatie Broken Chalk.

Wat betreft de verborgen kosten van onderwijs, zou de overheid moeten proberen deze te verlagen door gratis (of goedkope) toegang tot vervoer, materialen en voedingsdiensten te bieden, met speciale aandacht voor gezinnen met een laag inkomen en studenten die in afgelegen plattelandsgebieden wonen, waar de economische kosten van onderwijs kunnen toenemen.

Wat betreft de onderwijscategorie en universele toegang, zou de overheid in overeenstemming moeten handelen met hun eigen geuite intenties en blijven werken aan de uitbreiding van gratis, toegankelijke en verplichte educatie naar de kleuterjaren en hoger onderwijs, met speciale aandacht voor arme gezinnen. Specifiek voor het hoger onderwijs zou het positief kunnen zijn om stimuleringscampagnes te ontwikkelen om het schoolverlatingspercentage te verhogen, met name voor jongens; samen met het uitbreiden van de aanwezigheid van hoger onderwijsinstellingen naar alle gebieden of het beter waarborgen van betaalbare toegang tot universiteiten vanuit afgelegen plaatsen.

Het zou wenselijk zijn om uitgebreide nationale programma’s te implementeren om de ongelijkheid rond taal te overwinnen. De Kaapverdische taal zou aanzienlijk meer aanwezig moeten zijn in alle onderwijsmethoden; bijzondere aandacht zou moeten uitgaan naar studenten met een lagere blootstelling aan het Portugees om ervoor te zorgen dat zij niet achterblijven, en de initiatieven voor tweetalige educatie zouden versterkt moeten worden door multidisciplinaire teams die lokale gemeenschapsleden omvatten die de specifieke taaleisen van het gebied begrijpen.

Om een grotere inclusie te bevorderen, zouden de overheid en onderwijsinstellingen moeten overwegen om de onderwijsinfrastructuur, curricula en personeel gevoelig en aansluitbaar te maken voor studenten met een handicap of speciale behoeften. Toegankelijke gebouwen, inclusief onderwijsmateriaal en een uitgebreid trainingsprogramma voor alle docenten gericht op handicap, zouden moeten worden aangeboden om de toegang en gelijkheid van deze studenten te waarborgen.

Ook wat betreft inclusiviteit en gelijkheid, zouden onderwijsprogramma’s en -beleid moeten blijven zorgen voor de toegang van meisjes en vrouwen tot onderwijs op alle niveaus om grotere gelijkheid in geletterdheidspercentages te bereiken, om te blijven werken aan de eliminatie van genderstereotypen en om de aanwezigheid van vrouwen in door mannen gedomineerde studierichtingen te stimuleren. Daarnaast zou het positief kunnen zijn om een uitgebreid educatief programma op middelbare scholen met betrekking tot seksualiteit te implementeren om de veiligheid en gezondheid van studenten te waarborgen en om diversiteit-schadelijke stereotypen op basis van seksuele geaardheid te elimineren.

Een effectieve manier om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren, zou zijn om een uitgebreid nationaal systeem van evaluatie en beoordeling van de onderwijskwaliteit te implementeren om een adequate inhoudsvoorziening op alle onderwijsniveaus te waarborgen en om tekortkomingen in de onderwijskwaliteit te identificeren, met name op het gebied van taal en wiskunde in het basisonderwijs. Samen met een goede evaluatie en analyse van de prestaties van studenten kan dit ineffectieve onderwijsmethoden die leiden tot lage prestaties overwinnen, kan de innovatie in het onderwijs bevorderen en curricula beter afstemmen op de behoeften en doelen van de Kaapverdische samenleving, waardoor studenten beter worden voorbereid op de arbeidsmarkt. Evenzo zouden de overheid en onderwijsinstellingen moeten blijven waarborgen dat alle docenten gekwalificeerd zijn om adequaat onderwijs te bieden op het niveau waarvoor zij zijn aangesteld. Dit zou vooral moeten gelden voor de kleuteronderwijsniveaus, waar de meeste leerkrachten niet de juiste kwalificatie hebben, wat de ontwikkeling van studenten kan belemmeren.

Tot slot, gezien recente gebeurtenissen en toekomstige mondiale ontwikkelingen, is het essentieel om de toegang tot technologische hulpmiddelen voor onderwijsdoeleinden, zowel voor scholen als gezinnen, te vergroten, evenals om internettoegang te vergemakkelijken. Dit lijkt weer bijzonder belangrijk, gezien de introductie van technologieën op de wereldwijde arbeidsmarkt, en het is ook belangrijk om flexibele en aanpasbare onderwijsmodi te bieden, vooral in een land waar de geografische toegankelijkheid tot onderwijs gecompliceerd kan zijn.


Verwijzingen

i Global Partnership for Education. (n.d.). Cabo Verde. Retrieved April 5, 2023, from: https://www.globalpartnership.org/where-we-work/cabo-verde

ii National Directorate of Planning. (June 2021). Cabo Verde Voluntary National Review on the Implementation of the 2030 Agenda for Sustainable Development. Retrieved from: https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/282392021_VNR_Report_Cabo_Verde.pdf

iii Global Partnership for Education. (2022). Cabo Verde: Results framework (2022-2026). Retrieved from: https://www.globalpartnership.org/node/document/download?file=document/file/2022-12-GPE-results-framework-cabo-verde.pdf

iv National Directorate of Planning. (June 2021). Cabo Verde Voluntary National Review on the Implementation of the 2030 Agenda for Sustainable Development. Retrieved from: https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/282392021_VNR_Report_Cabo_Verde.pdf

v World Bank. (2022, March 15). Fighting the pandemic down to the last mile: Lessons from Cabo Verde. Retrieved April 5, 2023, from: https://www.worldbank.org/en/news/immersive-story/2022/03/15/fighting-pandemic-down-to-last-mile-lessons-from-cabo-verde

vi Global Partnership for Education. (n.d.). Cabo Verde. Retrieved April 5, 2023, from: https://www.globalpartnership.org/where-we-work/cabo-verde

vii Lusophone covid Lusophone Network. (2021). Comparative study: The COVID-19 pandemic and the right to education in Portuguese-speaking countries. Retrieved April 5, 2023, from: https://www.right-to-education.org/sites/right-to-education.org/files/resource-attachments/Lusophone%20Network_Comparative%20Study_The%20COVID-19%20Pandemy%20and%20the%20right%20to%20education%20in%20Portguese%20speaking%20countries_August2021_EN.pdf

viii UNESCO. (2022, October 7). Cabo Verde ratifies 1960 Convention against Discrimination in Education. Retrieved April 5, 2023, from https://www.unesco.org/en/articles/cabo-verde-ratifies-1960-convention-against-discrimination-education

ix National Directorate of Planning. (June 2021). Cabo Verde Voluntary National Review on the Implementation of the 2030 Agenda for Sustainable Development. Retrieved from: https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/282392021_VNR_Report_Cabo_Verde.pdf

x Bail, J. (2020, September 8). Cape Verde. Humanium. Retrieved April 5, 2023, from: https://www.humanium.org/en/cape-verde/

xi National Directorate of Planning. (June 2021). Cabo Verde Voluntary National Review on the Implementation of the 2030 Agenda for Sustainable Development. Retrieved from: https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/282392021_VNR_Report_Cabo_Verde.pdf

xii Bail, J. (2020, September 8). Cape Verde. Humanium. Retrieved April 5, 2023, from: https://www.humanium.org/en/cape-verde/

xiii Patrício, M. R., & Moreno, C. (2021). Digital technologies in preschool education: a study with Cape Verdean educators. In Proceedings of the 14th annual International Conference of Education, Research and Innovation (ICERI2021) (pp. 8403-8407). IATED. ; Cabo Verde National Commission for UNESCO. (2022). National Review of the Implementation of SDG 4. Retrieved from: https://transformingeducationsummit.sdg4education2030.org/system/files/2022-09/CaboVerde-NC%20report%20.pdf

xiv National Directorate of Planning. (June 2021). Cabo Verde Voluntary National Review on the Implementation of the 2030 Agenda for Sustainable Development. Retrieved from: https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/282392021_VNR_Report_Cabo_Verde.pdf

xv Ferreira, E. S., & Loureiro, S. M. C. (2021). Challenges of a small insular developing state: Cape Verde. Revista de Estudios e Investigación en Psicología y Educación, (1), 125-134.

xvi Resende-Santos, J. (2021). Education for development in Africa: Rethinking higher education in Cabo Verde. Journal of International and Comparative Education, 10(1), 22-38. doi: 10.14425/jice.2021.10.1.22

xvii Bermingham, N., DePalma, R., & Oca, L. (2022). The “Access Paradox” in Bilingual Education in Cabo Verde. Modern Languages Open, 1 ; Bail, J. (2020, September 8). Cape Verde. Humanium. Retrieved April 5, 2023, from: https://www.humanium.org/en/cape-verde/

xviii National Directorate of Planning. (June 2021). Cabo Verde Voluntary National Review on the Implementation of the 2030 Agenda for Sustainable Development. Retrieved from: https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/282392021_VNR_Report_Cabo_Verde.pdf

xix UNICEF Cabo Verde. (2022). Country Office Annual Report 2022. Retrieved from: https://www.unicef.org/media/136711/file/Cabo-Verde-2022-COAR.pdf

xx Bail, J. (2020, September 8). Cape Verde. Humanium. Retrieved April 5, 2023, from: https://www.humanium.org/en/cape-verde/

xxi National Directorate of Planning. (June 2021). Cabo Verde Voluntary National Review on the Implementation of the 2030 Agenda for Sustainable Development. Retrieved from: https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/282392021_VNR_Report_Cabo_Verde.pdf

xxii Ibid

xxiii Bail, J. (2020, September 8). Cape Verde. Humanium. Retrieved April 5, 2023, from: https://www.humanium.org/en/cape-verde/

xxiv UNICEF. (2021). Joint independent common country programme evaluation: The Republic of Cabo Verde. UNICEF Evaluation Office. Retrieved from: https://www.unicef.org/evaluation/joint-independent-common-country-programme-evaluation-republic-cabo-verde

xxv University World News. (2022, November 27). Cabo Verde introduces new higher education strategy. Retrieved from: https://www.universityworldnews.com/post.php?story=20221127193233449

xxvi Resende-Santos, J. (2021). Education for development in Africa: Rethinking higher education in Cabo Verde. Journal of International and Comparative Education, 10(1), 22-38. doi: 10.14425/jice.2021.10.1.22

xxvii Global Partnership for Education. (2022). Cabo Verde: Results framework (2022-2026). Retrieved from: https://www.globalpartnership.org/node/document/download?file=document/file/2022-12-GPE-results-framework-cabo-verde.pdf ; Cabo Verde National Commission for UNESCO. (2022). National Review of the Implementation of SDG 4. Retrieved from: https://transformingeducationsummit.sdg4education2030.org/system/files/2022-09/CaboVerde-NC%20report%20.pdf ; UNICEF Cabo Verde. (2022). Country Office Annual Report 2022. Retrieved from: https://www.unicef.org/media/136711/file/Cabo-Verde-2022-COAR.pdf

xxviii Patrício, M. R., & Moreno, C. (2021). Digital technologies in preschool education: a study with Cape Verdean educators. In Proceedings of the 14th annual International Conference of Education, Research and Innovation (ICERI2021) (pp. 8403-8407). IATED.

xxix National Directorate of Planning. (June 2021). Cabo Verde Voluntary National Review on the Implementation of the 2030 Agenda for Sustainable Development. Retrieved from: https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/282392021_VNR_Report_Cabo_Verde.pdf

xxx UNICEF. (2021). Joint independent common country programme evaluation: The Republic of Cabo Verde. UNICEF Evaluation Office. Retrieved from: https://www.unicef.org/evaluation/joint-independent-common-country-programme-evaluation-republic-cabo-verde

xxxi Resende-Santos, J. (2021). Education for development in Africa: Rethinking higher education in Cabo Verde. Journal of International and Comparative Education, 10(1), 22-38. doi: 10.14425/jice.2021.10.1.22 ; Global Partnership for Education. (n.d.). Cabo Verde. Retrieved April 5, 2023, from: https://www.globalpartnership.org/where-we-work/cabo-verde

xxxii National Directorate of Planning. (June 2021). Cabo Verde Voluntary National Review on the Implementation of the 2030 Agenda for Sustainable Development. Retrieved from: https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/282392021_VNR_Report_Cabo_Verde.pdf ; Cabo Verde National Commission for UNESCO. (2022). National Review of the Implementation of SDG 4. Retrieved from: https://transformingeducationsummit.sdg4education2030.org/system/files/2022-09/CaboVerde-NC%20report%20.pdf

xxxiii Lusophone Network. (2021). Comparative study: The COVID-19 pandemic and the right to education in Portuguese-speaking countries. Retrieved April 5, 2023, from: https://www.right-to-education.org/sites/right-to-education.org/files/resource-attachments/Lusophone%20Network_Comparative%20Study_The%20COVID-19%20Pandemy%20and%20the%20right%20to%20education%20in%20Portguese%20speaking%20countries_August2021_EN.pdf

Retonan edukativo na Aruba

Skribí pa Fenna Eelkema, tradusí pa Shoshanah Gerstenbluth

Bandera di Aruba

Aruba ta un di e seis isla Karibeño ku ta un parti di Reino Hulandes. E isla tin 100 mil habitante ku ta identifiká nan mes komo hende multilingüe ku ta biba den un komunidat multilingüe. Mayoria di e poblashon ta papia e idioma lokal, Papiamentu, komo nan idioma materno. Sinembargo, dede 1636, Hulandes a keda e idioma ofisial i dominá den sistema administrativo i edukativo. Esaki ta un konsekuensia di 360 aña di kolonialismo, durante kua autoridad koloniál a promové e ideanan ku tur hende den kolonia hulandes mester papia Hulandes. No tabata te 2003 ku gobièrnu di Aruba a rekonosé legalmente tanto Hulandes komo Papiamentu komo idioma ofisial pa Aruba. Ademas, debí na migrashon, turismo, influensia di medio sosial i lokashon geográfiko di Aruba (kosta di Venezuela), idioma global mané Ingles i Spañó tambe a bira un parti importante di e linguístika di e isla. Pa e motibu, situashon di idioma na Aruba por ta bastante komplíká, komo e kuater idioma dominante—Papiamentu, Ingles, Hulandes i Spañó—tur ta hunga un ròl den e komunikashon diario di e personanan. Sigun sifranan di senso (2020), e Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) a deskubrí ku mayoria di e poblashon Arubiano (92%) ta papia Papiamentu na kas; despues ta sigui Ingles (15%), Spañó (14%), i finalmente Hulandes (10%).

Sistema di Edukashon Arubiano

E sistema di edukashon di Aruba ta karakterisá pa su struktura kompletu i su dedikashon na edukashon di kalidat. E sistema di edukashon di Aruba ta basá riba e modelo di edukashon ku ta wòrdu usá na Hulanda. Edukashon ta obligatorio pa muchanan di 4 pa 16 aña. Muchanan ta bai kindergarten ora nan tin kuater aña. Ora nan tin seis aña, nan ta pasa na enseñansa basiko pa mucha, i despues ora e muchanan tin diesdos aña, nan ta pasa na enseñansa profeshonal, ku ta dura 4 aña, òf nan ta pasa na enseñansa sekundario general, ku ta dura entre 4 i 6 aña. E enseñansa sekundario general ta prepará studiantenan pa enseñansa superior, mientras ku e enseñansa profeshonal ta enfatisá e abilidatnan práktiko i ta prepará nan pa e merkado laboral.

Te ku e edat di 10 aña, e idioma dominante den edukashon tabata Papiamento mesklá ku algun Hulandes; despues di esaki, e ta kambia pa Hulandes ta e idioma dominante mesklá ku algun Papiamento. Espesífikamente, kasi henter enseñansa sekundario ta wòrdu ehekutá na hulandes, ku eksepshon di un sektor, ku ta wòrdu duná kompletamente na Papiamento.

Idioma

Aruba ta enfrenta un reto linguístiko úniko den su sistema edukativo. Maske mayoria di enseñansa ta na hulandes, Papiamento ta e idioma ku mas hende ta papia na kas. E dominansia di Papiamento na kas ta kontribuí na un nivel mas abou di dominio di Hulandes, un idioma krusial pa éksito akadémiko na Aruba. Solamente 10% di e studiantenan ta papia Hulandes na kas; asina, hopi studiante no tin konosementu di Hulandes promé ku nan kuminsá skol. E disparidat linguístiko aki ta representá un obstákulo importante pa hopi studiante. Expresá nan mes i demostrá nan konosementu na hulandes ta bira un tarea desafiante, ku ta kondusí na pèrdida di oportunidat i obstakulonan den nan progreso akadémiko. Asina, ta evidente ku Hulandes no ta e idioma di eskoho pa komunikashon di tur dia i ku, pafó di e mundu akadémiko, e nesesidat pa e idioma Hulandes ta mínimo. Un enkuesta ku a tuma lugá na Aruba a revelá ku mayoria hende no ta sinti nan mes bon tokante e idioma òf e kultura hulandes. E percepcion negativo aki por desanimá e studiantenan mas for di engahá ku e idioma, hasiendo e barera di idioma mas grandi.

Na Aruba, hopi biaha éksito akadémiko ta wòrdu korelashoná ku un hende su abilidat pa ekspresá ideanan fluidamente na Hulandes en bes di konosementu aktual di e materia. Esaki ta pone e studiantenan ku tin problema ku hulandes den un desbentaha mas grandi, ya ku nan potensial berdadero no por wòrdu rekonosé na un manera apropiá. E graduashon ta reflehá e problema aki, ku solamente un sektor di skolnan sekundario ku ta logra graduashon di 75% òf mas; kasualmente, esaki ta e úniko sektor di skol sekundario ku ta siña Papiamento. Esaki ta mustra e impakto di idioma riba resultadonan akadémiko.

Enseñansa na Hulandes ta pone retonan debí na e komprondementu limitá di e studiantenan i posiblemente e dominio di e maestronan den e idioma. Komunikashon efektivo i siñamentu por ta difísil. Ademas, studiantenan di Aruba mester pasa mesun examennan ku studiantenan na Hulanda, pero e barera di idioma ta pone e studiantenan di Aruba den un desbentaha, redusiendo nan chèns di pasa y gradua.

Generalmente, e reto linguístiko den edukashon di Aruba ta pidi medidanan proaktivo pa garantisá ku tur studiante tin mesun oportunidat pa logra éksito. Un método balansá ta nesesario pa por enkorpora Hulandes efektivamente na banda di Papiamentu. Na manera ku e balans ta logra, studiante por sobresalí akademikamente mientras nan preserva e signifikashon kultural i linguístiko di Papiamentu.

Studiantenan di International School of Aruba. Foto di Laura de Kwant.

Brain Drain

Aruba ta un isla chikí i pa e motibu e oportunidadnan ta limitado. Aunke gobièrnu ta subsidiá dos institushon di edukashon superior, e Instituto Pedagogico Arubano i e Universidad di Aruba, ku ta ofresé programanan diversidat den nivel hoben i maestria- e opshonnan ta keda limitá kompará ku paisnan mas grandi. Pa yega na un nivel akademiko mas haltu, hopi studiante Arubiano eligi pa studia na paisnan eksterno mané Hulanda, Merka i paisnan di spañó, kaminda tin mas variedat di estudio pa eligí for di.

Sinembargo, e konsekensia di e tendensia aki ta ku no tur studiante ta bolbe pa Aruba despues di termina nan estudio na paisnan eksterno. Un enkuesta ku a tuma lugá na 2011 entre estudianan Arubiano ku tabata studia na Hulanda a mustra ku solamente 50% di participantenan tabata planeá pa bolbe Aruba den e promé sinku añanan despues di a kaba ku nan estudio. Tin diferente faktor ku ta influensiá e desishon di studiantenan pa keda den eksterior. Un di e motibonan importante ta e situashon di empleo na Aruba, ku ta dominá pa e industria di turismo, ku ta produsí mas ku 80% di e PIB (Produkto Interno Bruto). Aunke e sektornan aki ta ofresé oportunidatnan balioso pa hopi hende, e perspektivanan di trabou den algun otro área ta limitá. Komo resultado, e personanan ta ser obligá pa buska oportunidatnan di trabou den paisnan kaminda un variedat di industrianan mas variá por adaptá nan edukashon i konosementu mihó.

E fenomeno aki ta konosí komo “brain drain”, ku ta nifiká e emigrashon di hende ku un edukashon haltu i ku ta buska mihó oportunidatnan na eksterior. Pa atende e problema di “brain drain” i stimulá individuanan talentoso pa bolbe pa Aruba, e gobièrnu Arubiano a implementá polítikanan pa motivá regreso despues di nan estudio, mane por ehèmpel, duna un deskuento riba debe di studiante si nan bolbe despues di gradua.

Konklushon

Pa konkluí, Aruba ta hasi un bon trabou pa krea edukashon di kalidat haltu i, en general, no ta enfrentá hopi reto edukativo. E desafio prinsipal ta surgi prinsipalmente for di e situashon linguístiko úniko na Aruba. Aruba su sosiedad multilingüe, ku Papiamento komo e idioma dominante na kas, ta presentá obstákulonan den enseñansa y siñamentu di Hulandes, lokual ta e idioma mas usá den administrashon y edukashon. E barera di idioma aki ta stroba progreso akadémiko i rekonosementu di e potensial berdadero di e studiantenan, loke ta afektá e kantidat di graduadonan i e resultadonan edukativo en general.

Pa atendé ku e problema aki, un método balansá ta esensial, enfatizando bilinguismo i rekonosementu di e importansia kultural i linguístiko di Papiamentu i Hulandes. Pa promové un ambiente inklusivo i di apoyo lo yuda e sistema edukativo Arubiano pa mihó prepara e estudianan pa éksito akademiko mientras ta preserva nan identidad kultural.

E otro reto den edukashon Arubiano ta e echo ku, pa motibo di su tamaño chikí i oportunidadnan limitá, hopi studiante ta buska enseñansa superior i mihó perspektivanan di trabou na èksterior. Esaki ta kondusí na emigrashon di individuanan haltamente eduká, ku e isla por pèrdè individuanan ku tin talento i konosimentu valioso.

Pa kombatí “brain drain,” e gobièrnu Arubiano a implementá polítikanan pa stimulá regreso di personanan ku abilidat, ofresé insentivo manera deskuente di debe pa studiantenan ku ta regresá. Sinembargo, ta rekerí esfuersonan sostenibel pa krea un merkado lokal di trabou mas diverso ku por akomodá e diferente abilidatnan ku graduadonan ku ta regresá por tin.

Konkluyendo, pa atende ku e retonan edukashonal na Aruba ta rekeri un abordashon multifasetá ku ta pone prioridad na integrashon di idioma, preservashon di kultura, i inisiativa pa atraé persona kualificá pa bolbe na Aruba.

 

Bibliografía

Nuffic (2015) Education system: Aruba, described and compared with the Dutch system. Retrieved from https://www.nuffic.nl/sites/default/files/2020-08/education-system-aruba.pdf.

Lo-Fo-Sang, K. (2022) The current context of the language of instruction in Aruban Education. Utrecht University. Retrieved from https://studenttheses.uu.nl/bitstream/handle/20.500.12932/42633/The Current Context of the Language of Instruction in Aruban Education – Master Thesis – Kristi Lo-Fo-Sang.pdf?sequence=1.

Upegui, J. (2011) Return Migration of Aruban Students. Tilburg University. Retrieved from http://arno.uvt.nl/show.cgi?fid=116259.

Van Dalen, H. Upegui, J. (2011) Aruba volgt heilloze weg om studenten terug te lokken. MeJudice. Retrieved from https://www.mejudice.nl/artikelen/detail/aruba-volgt-heilloze-weg-om-studenten-terug-te-lokken.

Van der Linden, A. (2017) Language Planning: Education in Aruba. Radboud universiteit Nijmegen. Retrieved from https://theses.ubn.ru.nl/server/api/core/bitstreams/67b2c6ac-daa0-4047-b96f-5e34427eaa8c/content.

Dijkhoff, M. Pereira, J. (2010) Language and education in Aruba, Bonaire and Curaçao. Creoles in Education. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/300471435_Language_and_education_in_Aruba_Bonaire_and_Curacao.

Centrale examens in het Caribisch gebied. College voor toesten en Examens. Retrieved from https://www.cvte.nl/onze-toetsen-en-examens/centrale-examens-in-het-caribisch-gebied.